در رویارویی با این مشكل هم مانند بسیاری از مسائل دیگر اگر اطلاعات دقیق و درستی داشته باشیم می‌توانیم از بروز عوارض ناشی از آن پیشگیری كنیم؛ مسائل ساده‌ای مانند علل بروز بیماری، اقدامات پیشگیرانه، مصرف منظم دارو یا درمان به موقع.
دكتر لطف‌الله ساعد، فوق تخصص غدد و متابولیسم درباره این بیماری توضیح می‌دهد: غده تیروئید یكی از غدد درون‌ریز بدن است و هورمون تیروكسین را ترشح می‌كند كه نقش مهمی در سوخت و ساز بدن و رشد و تمایز سلول‌ها بخصوص سلول‌های مغز و سیستم اسكلتی ـ عضلانی دارد. به عبارت دیگر تمام سلول‌های بدن مستقیم یا غیرمستقیم به هورمون‌های تیروئید وابسته و به آن نیازمند هستند.
به گفته وی در صورت كمبود این هورمون ، سلول‌ها دچار اختلال عملكرد و نارسایی می‌شوند كه این مساله ممكن است عوارض مهمی برای فرد ایجاد كند؛ بخصوص در دوران كودكی كه عدم درمان منجر به ایجاد عوارضی غیرقابل برگشت می‌شود.
دكترساعد با اشاره به این‌كه كم‌كاری تیروئید یكی از بیماری‌های شایعی است كه میان زنان بیشتر مشاهده می‌شود و با بالا رفتن سن نیز شیوع آن افزایش می‌یابد، توضیح می‌دهد: این بیماری علل مختلفی دارد و شایع‌ترین آن بیماری به نام تیروئیدیت هاشیموتو است كه نوعی بیماری خود ایمنی به حساب می‌آید.
جراحی‌های تیروئید، استفاده از ید رادیواكتیو، كمبود ید برای مدتی طولانی و مصرف داروها بخصوص داروهایی كه برای درمان پركاری تیروئید استفاده می‌شود نیز در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند منجر به این بیماری شود.
به گفته این پزشك متخصص، كودكان نیز به علل مادرزادی شامل عدم تشكیل تیروئید، اختلالات سنتز هورمون‌های تیروئید، تیروئیدهای نابه‌جا و عوامل مرتبط با مادر مثلا دریافت ید رادیواكتیو طی بارداری ممكن است به این بیماری مبتلا شوند.
وی درباره سایر علت‌های بروز بیماری می‌افزاید: مشكلات موجود در غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس بخصوص تومورهای این ناحیه و رادیوتراپی‌های سر و گردن نیز می‌تواند منجر به كم‌كاری تیروئید شود. در مواردی هم به علت مقاومت بدن به هورمون‌های تیروئید، این هورمون‌ها تاثیر مناسبی ندارد.
دكتر ساعد با اشاره به التهابات تیروئید توضیح می‌دهد: بعد از این‌كه یك مرحله پركاری تیروئید پشت سر گذاشته شد و ممكن است از نظر بالینی بدون علامت باشد، شاید بیمار وارد مرحله كم‌كاری تیروئید شود. این مرحله می‌تواند موقت یا دائمی باشد.
نشانه‌های كم‌كاری تیروئید
دكتر ساعد با اشاره به این كه علائم كم‌كاری تیروئید با توجه به سن افراد متفاوت است، می‌گوید: كم‌كاری تیروئید در نوزادان با علائم مختلفی مانند زردی طولانی‌مدت، خواب زیاد كودك، برآمدگی شكم به صورت فتق‌های نافی، شیر نخوردن به اندازه كافی، كاهش رشد نوزاد و تورم در بدن و دور چشم‌ها نمایان می‌شود.
وی با اشاره به علائمی كه در كودكان با سنین بالاتر رخ می‌دهد، اضافه می‌كند: این بیماری در این كودكان با علائمی مانند اختلال رشد، عدم تمركز و توجه و اختلالات هوش خود را نشان می‌دهد.
این پزشك متخصص می‌افزاید: در بزرگسالی ممكن است علائم جدیدی بروز كند كه این نشانه‌ها براساس عضوی كه درگیر می‌شود، تفاوت دارد؛ به عنوان مثال در پوست با خشكی، خارش و سردی نمایان می‌شود. افزایش وزن، كاهش انرژی، عدم تحمل سرما، صورت پف‌آلود، ورم دور چشم، ریزش مو و ابرو، اختلالات قاعدگی، نازایی و سقط، درد و ضعف عضلانی بخصوص در راه رفتن و بالا رفتن از پله، خستگی زودرس، بزرگ شدن غده تیروئید یا در بعضی موارد تخریب كامل این غده نیز از دیگر علائم است.
به گفته وی یبوست، سوء جذب مواد غذایی و اختلالات گوارشی نیز از جمله مشكلاتی است كه بر اثر كم‌كاری تیروئید در دستگاه گوارش بروز می‌كند.
دارو را بموقع مصرف كنید
درمان مناسب و بموقع نقش مهم و موثری در كاهش عوارض این بیماری دارد. اما فراموش نكنید مصرف داروها حتما باید با تجویز پزشك و تحت نظر او باشد، چراكه میزان مصرف برای افراد مختلف متفاوت است.
دكتر ساعد با بیان این كه برای درمان كم‌كاری تیروئید از قرص لووتیروكسین استفاده می‌شود، می‌گوید: بیماران حتما باید قرص را به صورت ناشتا و حدود یك ساعت قبل از صبحانه بخورند. در صورتی كه بیمار داروهای دیگری نیز مصرف می‌كند، باید حداقل دو ساعت بعد از خوردن این قرص از آنها استفاده كند.
در واقع این فاصله دو ساعتی میان مصرف قرص لووتیروكسین و سایر داروها مورد مهمی است كه باید به آن توجه داشت. مصرف مادام‌العمر یا موقت این قرص نیز موردی است كه پزشك باید تعیین كند.
به گفته وی، مصرف لووتیروكسین به میزان مناسب و براساس دستور پزشك عارضه‌ای برای افراد ایجاد نمی‌كند. اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث تپش قلب شود.
اگر بیماران و بخصوص خانم‌ها در سنین بالا، برای مدتی طولانی میزان بیشتری از داروی تجویز شده را مصرف كنند با كاهش تراكم استخوان نیز روبه‌رو می‌شوند.
مادران باردار دقت كنند
مصرف داروها در دوران بارداری از جمله نكات مهمی است كه همواره موجب نگرانی مادران می‌شود. دكتر ساعد در این زمینه می‌گوید: در صورتی كه مادر به بیماری كم‌كاری تیروئید مبتلاست و در دوران بارداری نیز باید از این قرص استفاده كند، مصرف منظم دارو كاملا بی‌خطر و حتی به نفع سلامت مادر و جنین است.
به گفته وی خانم‌هایی كه قصد مادر شدن دارند، در صورتی كه در خانواده‌شان سابقه بیماری‌های تیروئید وجود داشته باشد، یا خود مادر سابقه قبلی مشكلات تیروئیدی، جراحی تیروئید، سایر بیماری‌های خود ایمنی مثل دیابت نوع یك و هرگونه علائمی از مشكلات تیروئیدی داشته باشد حتما باید تحت نظر پزشك آزمایش دهد تا در صورت نیاز درمان‌های مربوط به این موضوع صورت گیرد.
معمولا مادرانی كه به كم‌كاری تیروئید مبتلا هستند، در صورت باردار شدن نگران بیماری فرزندشان می‌شوند و این سوال برایشان پیش می‌آید كه آیا نوزادشان به این بیماری مبتلا خواهد شد یا نه؟
دكتر ساعد با اشاره به این كه كم‌كاری تیروئید مادر و نوزاد دو موضوع كاملا متفاوت است، خاطرنشان می‌كند: كم‌كاری تیروئید مادر به علل مختلفی ایجاد می‌شود كه با علل كم‌كاری تیروئید در نوزادان متفاوت است و غیر از مواردی كه كم‌كاری تیروئید مادر ناشی از كمبود ید نیست، معمولا احتمال بروز بیماری برای جنینی كه مادرش به این بیماری مبتلاست با جنینی كه مادرش مشكلی ندارد، یكسان است.
به گفته وی، در صورتی كه كم‌كاری تیروئید از دوران جنینی وجود داشته باشد، ممكن است روی بهره هوشی كودك تاثیر بگذارد و به همین دلیل امروزه در مورد این بیماری غربالگری نوزادان انجام می‌شود.
بنابراین به محض تشخیص بیماری نوزاد باید درمان را شروع كرد تا عوارض ناشی از آن كودك را تهدید نكند.