خرید و فروش «سمندر امپراطور» یا همان «سمندر لرستانی» برای سفره های هفت سین ایرانی سال هاست که رواج پیدا کرده و از زمانی نیز که راه آهن وارد مناطق زیستگاهی این دوزیست زیبا یعنی شمال خوزستان و جنوب لرستان شده است، بزرگترین تهدید را برای امپراطور ایجاد کرده است و آمارها نشان می دهد که سالانه نزدیک به چهار زیستگاه خالی از این دوزیست می شود.زیستگاه سمندر لرستانی هرساله محدودتر می شود
«باربد صفایی»، رییس هیئت مدیره موسسه «خزنده شناسان پارس» در گفتگو با سبزپرس، درباره خرید و فروش «سمندر لرستانی» در شب عید گفت: خرید و فروش این گونه از دوزیست ها از ۱۱ سال پیش شروع شده و یک سری افراد غیر بومی از تهران یا اصفهان، این سمندر که با نام های مختلف «سمندر نارنجی قیصری»، «سمندر لرستانی» یا «سمندر امپراطور» و نام علمی «Neurergus kaiseri» شناخته می شود را از مناطق شمال خوزستان و جنوب لرستان برای فروش جمع آوری می کنند.
او ادامه داد: به دلیل آنکه کاشف اولیه این دوزیست «قیصر» نام داشته، این نوع از دوزیست ها به «سمندر نارنجی قیصری» معروف شده است که یکی از زیباترین دوزیستان جهان است و در عین حال کمترین پراکنش را دارد و در خطر انقراض قرار دارد.
صفایی راه آهن را عامل تهدید کننده این دوزیست دانست و گفت: زمانی که راه آهن خوزستان به لرستان افتتاح شد، «سمندر لرستانی» هم کشف شد و از دهه ۵۰ میلادی تاکنون هنوز قظار به عنوان بزرگترین تهدید این دوزیست مطرح است.
او راه آهن را بهترین راه دسترسی سودجویان برای فروش یا خارج کردن این دوزیست از کشور دانست و گفت: افراد سودجو در ایستگاه های نزدیک به زیستگاه سمندر پیاده می شوند آنها را زنده گیری می کنند.
رییس هیئت مدیره موسسه «خزنده شناسان پارس» درباره نقش «سمندر امپراطور» در چرخه طبیعت، گفت: وجود این سمندر در چشمه ها باعث می شود که حشرات و موجودات موذی در آب کاهش پیدا کنند و برای عشایر منطقه، وجود «سمندر امپراطور» در آب نشان دهنده سلامت کافی آب است.
او ادامه داد: سالیانه با توجه به برداشت «سمندر امپراطور» از زیستگاه هایش، نزدیک به چهار زیستگاه از این دوزیست خالی می شود و این باعث از بین رفتن ظرفیت تولید «سمندر امپراطور» می شود.
صفایی تاکید کرد که از سال ۲۰۱۰ «سایتیس» خروج «سمندر امپراطور» را ممنوع اعلام کرده و سازمان حفاظت محیط زیست هم، از دو سال پیش، اعلام کرده است که هرگونه برداشت، زنده گیری و خرید و فروش این گونه ممنوع است.
رییس هیئت مدیره موسسه «خزنده شناسان پارس» در پاسخ به این سوال که تاکنون چه اقداماتی برای جلوگیری از خرید و فروش «سمندر امپراطور» انجام شده است، گفت: در حال حاضر ادارات کل حفاظت محیط زیست استان های لرستان و خوزستان و مرکز تحقیقات زیست محیطی شمال خوزستان، متولی برخورد با متخلفان و تحویل آنها به مقامات قضایی هستند.
او ادامه داد: آموزش و اقدامات زیست محیطی حفاظتی به صورت مردمی و با کمک بخش کمک های کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل متحد (SGP)، موسسه «خرنده شناسان پارس»، گروه های کوهنوردی و طبیعت گردان شهرستان دزفول و افراد داوطلب از جمله، «انجمن زیست شناسی آموزش و پرورش دزفول» در حال انجام است و این افراد وظیفه اطلاع رسانی در حیطه ای که بیشترین آسیب پذیری را دارد عهده دار هستند.
صفایی با اشاره به این که بزرگترین تهدید، تخریب زیستگاه «سمندر امپراطور» است، گفت: در این زمینه به مردم محلی آموزش داده شده که آبراهه ها را تغییر ندهند و جنگل را تخریب نکنند و از ریختن مواد شوینده و زباله در زیستگاه ها جلوگیری کنند.
او خشکسالی و تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه ها و برداشت سمندر از محیط طبیعی، چه برای خرید و فروش و چه برای تفریح، را از جمله عوامل از بین برنده «سمندر امپراطور» دانست و گفت: در حال حاضر، محیطبانان آموزش های لازم را برای مقابله با متخلفان دیده اند و پرسنل نیروی انتظامی مستقر در ایستگاه های راه آهن نیز این آموزش را دیده اند که با افرادی که با خود سمندر به داخل قطار حمل می کنند، برخورد و آنها را به سازمان محیط زیست معرفی کنند.
او ادامه داد: همچنین، کوهنوردان و طبیعت گردان نیز آموزش دیده اند که در صورت مشاهده تخریب زیستگاه یا برداشت و جا به جایی سمندر امپراطور به عنوان همیاران محیطبانان مراتب را به سازمان محیط زیست اطلاع دهند.
رییس هیئت مدیره موسسه «خزنده شناسان پارس» در پایان با بیان اینکه «سمندر امپراطور» در اسارت قدرت بقا ندارد، از مردم خواست که از خرید این دوزیست زیبا خودداری کنند تا با این کار زمینه انقراض آنها فراهم نشود.