/ عکس

بعضی از گونه‌های اسکوئیدها چشم‌هایی 27 سانتی‌متری دارند که در جهان آبزیان بی‌نظیر است. تحقیقات نشان می‌دهد این چشم‌های عظیم ابزاری دفاعی در برابر حمله نهنگ‌های عنبر هستند که اسکوئیدها را شکار می‌کنند.

محبوبه عمیدی: بعضی از گونه‌های اسکوئیدها چشم‌هایی به طول 27 سانتیمتر دارند که در جهان آبزیان بی‌نظیر است. تحقیقات نشان می‌دهد این چشم‌های عظیم ابزاری دفاعی در برابر حمله نهنگ‌های عنبر هستند که بخش بزرگی از رژیم غذایی‌شان را این گونه‌های اسکوئیدها تشکیل می‌دهند . 
به گزارش بی.بی.سی، دن نیلسون از دانشگاه Lund سوئد که رهبری این تحقیقات را به عهده دارد، اولین‌بار در کالبد شکافی بزرگترین گونه اسکوئیدها در نیوزیلند به وجود چنین احتمالی پی برده است. او می‌گوید: «داشتن چنین چشم‌های بزرگی با عدسی‌هایی که از کره چشم انسان بزرگ‌تر هستند، در فضای تاریک اعماق اقیانوس تنها می‌تواند یک استفاده داشته باشد و آن تشخیص سریع و آسان‌تر حرکت جانداران غول‌آسا است. این تحقیق شاید بتواند علت کشف فسیل‌هایی از سوسمارماهی با چشم‌های بسیاربزرگ را نیز نشان دهد». 

 تصویر زیر، عدسی درون چشم یکی از این اسکوئیدها را نشان می‌دهد.

نیلسون می‌گوید: «هیچ آبزی دیگری چنین چشم‌هایی بزرگی ندارد و به همین دلیل در ابتدا نمی‌دانستیم چه دلیلی باید برای تکامل این چشم‌ها وجود داشته باشد. بزرگ‌ترین چشم‌های آبزیان که حدودا یک‌سوم این چشم‌ها و به اندازه پرتقال هستند به شمشیرماهی‌ها تعلق دارند و تنها دو گونه اسکوئید هستند که چشم‌های آنها به شکلی غیرعادی بزرگ است. جانداران بزرگتری با چشم‌های کوچکتر در اقیانوس وجود دارند و حتی بقیه اسکوئید‌ها هم به نسبت ابعاد بدنشان چشم‌های کوچکتری دارند».

گونه‌هایی از Architeuthis و گونه عظیم‌الجثه Mesonychoteuthis hamiltoni همگی از سر تا انتهای بازوچه‌ها بیشتر از 10 متر طول دارند و گونه بزرگتر به سلاح‌های متعددی مانند پیکان‌های خاردار مجهز است. اغلب جای زخم‌های ناشی از این پیکان‌ها را می‌توان روی بدن این نهنگ‌ها مشاهده کرد که هنگام مبارزه میان نهنگ‌های عنبر و این گونه از اسکوئیدها ایجاد شده‌اند. حداقل در آب‌های نیم‌کره جنوبی که به همین شکل است. مطالعه بقایای غذای خورده شده توسط نهنگ‌های عنبر نشان می‌دهد آنها اغلب برنده این نبرد هستند و چیزی حدود سه‌چهارم رژیم غذایی آنها را اسکوئیدهای عظیم‌الجثه‌ای تشکیل می‌دهند که چندان هم کوچکتر از این نهنگ‌ها نیستند.

 

در حالی که نهنگ‌ها می‌توانند وجود این طعمه‌های لذیذ را به کمک امواج سونار تشخیص دهند، اسکوئیدها راهی به جز استفاده از حس بینایی ندارند و همین موضوع باعث شده تکامل آنها را به سمت داشتن چشم‌هایی که مختص تشخیص آبزیان غول‌آسا هستند هدایت کند.

نیلسون و همکارانش موفق شدند به کمک الگوهای ریاضی نشان دهند تا عمق 1000 متری آب داشتن چشم‌هایی بزرگتر از  چشم شمشیرماهی‌ها برای دیدن آبزیان کوچکی که با تولید بیولومینسانس خود را نشان می‌دهند، بی‌فایده است و چشم‌های اسکوئیدها تنها می‌توانند برای تشخیص آبزیان بسیاربزرگ تخصصی شده باشند. این چشم‌ها می‌توانند از فاصله 120 متری وجود نهنگ‌های عنبر را تشخیص داده و به اسکوئید زمان بیشتری برای فرار بدهند.

محققان احتمال می‌دهند چشم‌های بزرگ سوسمارماهی‌هایی که حدود 90میلیون سال پیش در اقیانوس‌ها زندگی می‌کردند به دلیلی مشابه و برای نجات آنها از آرواره‌های قدرتمند پیلوزورها که تی‌رکس اقیانوس‌ها لقب گرفته‌اند، تکامل یافته باشد.