دستپاچه شده بود و با ناراحتی و نگرانی به اورژانس زنگ زد. نمی‌دانست چرا این‌طور شده، آیا این وضعیت قابل درمان است و پدرش می‌تواند دوباره کارهای روزمره خود را انجام دهد یا نه؟ شما با سکته مغزی چقدر آشنایی دارید؟
شناخت عوامل سكته مغزی، كلید پیشگیری از آن هستند. این عوامل عبارتند از:
• سن: سكته مغزی در تمام سنین ممكن است اتفاق بیفتد ولی احتمال بروز آن در افراد مسن‌تر، بیشتر است.
• جنسیت: مردان بیش از زنان به سكته مغزی مبتلا می‌شوند.
• سابقه سكته مغزی: احتمال سكته در افرادی كه سابقه قبلی سكته مغزی یا سكته گذرا داشته باشند، بیشتر است.
• سابقه خانوادگی: احتمال سكته مغزی در افرادی كه یكی از اعضای خانواده آنها به سكته دچار شده، بیشتر است.
چه باید کرد؟
سکته از دلایل ناتوانایی طولانی‌مدت
و جدی محسوب می‌شود. در طول زندگی، ممکن است سکته 4 خانواده از 5 خانواده را درگیر کند. با اجرای این راهکارها، می‌توانید به والدین خود کمک کنید تا خطر سکته در آنها کاهش پیدا کند.
1. کنترل فشارخون
شک نکنید که فشارخون بالا یعنی افزایش خطر سکته. اگر یکی از والدین شما فشارخون بالاتر از 90/140 دارد، حتما باید تحت درمان قرارگیرد. پزشک برای کنترل فشار داروهای مناسبی تجویز می‌کند، اما فشارخون باید به‌طور منظم کنترل شود. حتی اگر هزینه خرید یک دستگاه اندازه‌گیری فشارخون برایتان کمی بالاست، ارزش پیگیری وضعیت سلامت پدر و مادر و حتی خودتان بیشتر است و به تهیه‌اش می‌ارزد.
2. دوری از استرس و افسردگی
وضعیت عاطفی و روانی والدین شما تاثیر زیادی روی سلامت جسمانی آنها دارد. کاهش عوامل بروز استرس، عصبانیت و افسردگی، مهم‌ترین گام برای حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از سکته است. اگر والدین شما تنها زندگی می‌کنند، ممکن است ناراحتی و نگرانی‌هایی داشته‌باشند. حتی اگر هنوز کنار هم هستند، ماندن در خانه می‌تواند باعث خستگی و دلتنگی‌شان شود، بنابراین آنها را تشویق کنید بیرون بروند و دوستان تازه پیدا کنند یا فعالیت‌های گروهی انجام دهند. مسجد محل یا فرهنگسراها، مکان‌های خوبی برای حضور سالمندان هستند. هرازگاهی آنها را با خود به گردش یا مسافرت ببرید. به پدر و مادر مسن?تان توضیح دهید که مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار برایشان مضر است و تمرین‌های یوگا و آرام‌سازی را به آنها بیاموزید. والدینتان را تشویق کنید به موسیقی‌های آرامش‌بخش گوش کنند و برای قدم زدن همراهشان بروید.
اگر همه این راهکارها را امتحان کردید اما باز هم خلق و خویشان تغییر نکرد با پزشک صحبت کنید. افسردگی بسیار جدی اما بیماری قابل درمان است.
3. جلوگیری از تشکیل لخته
از پزشک والدین خود در مورد داروهایی که خطر تشکیل لخته را کاهش می‌دهد، سوال کنید. مهم‌ترین داروی موثر برای جلوگیری از لخته شدن خون، آسپیرین است که بسیار ارزان است و با دوز پایین 81 میلی‌گرم توصیه می‌شود. در مورد دریافت این دارو حتما با پزشک مشورت کنید، شاید لازم باشد داروی دیگری برای آنها تجویز شود.
4. کنترل بیماری‌های خطرساز
اگر هر یک از والدین شما دچار فیبریلاسیون دهلیزی (یعنی ریتم غیرطبیعی حفره بالایی قلب)، دیابت و بیماری‌های قلبی-عروقی باشند، بیشتر در معرض خطر سکته قرار دارند. این بیماری‌ها به درمان مناسب نیاز دارند. هورمون درمانی جایگزینی، داروهای ضددیابت و داروهای مسکن و آرتروز، ممکن است خطر سکته را افزایش دهند. در مورد این داروها با پزشک آنها صحبت کنید شاید پزشک تشخیص دهد درمان‌های جایگزینی و کم‌خطرتر مناسب‌ترند و آنها را تجویز کند.
علایم اولیه هشداردهنده سکته را بشناسید و به دنبال پیشگیری از سکته باشید. براساس تحقیقات مرکز کنترل اختلالات عصبی آمریکا، یک نفر از هر 3 نفری که دچار حمله ایسکمیک گذرا می‌شود، سکته حاد را تجربه می‌کند. نشانه‌های حمله ایسکمیک گذرا یا سکته خفیف عبارتند از:
• کرختی ناگهانی یا ضعف صورت، دست یا پاها مخصوصا در یک طرف بدن
• گیجی ناگهانی، اشکال در صحبت یا درک
• مختل شدن ناگهانی دید در یک یا هر دو چشم
• اختلال ناگهانی در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا هماهنگی یا گیجی
یکی از عوامل خطر اصلی سکته، افزایش کلسترول بد (LDL) است. کلسترول نباید بالاتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و 5 برابر سطح HDL (یا کلسترول خوب بدن) باشد. سطح کلسترول بد باید زیر 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد. مطمئن شوید که میزان کلسترول والدینتان مرتب بررسی و اگر لازم است، درمان می‌شود. داشتن یک رژیم کم‌چرب و ورزش منظم، بسیار موثر است اما کافی نیست. اگر سطح کلسترول بد با تغییر شیوه زندگی کم نشود، پزشک داروهای مناسب تجویز می‌کند.
5. رژیم سالم قلبی
بهترین رژیم برای پیشگیری از سکته، سرشار از غلات و حبوبات، سبزی و میوه، ماهی، مرغ و گوشت لخم و لبنیات کم چرب است. والدین شما باید دریافت چربی زیاد را محدود کنند. باید اسیدهای چرب کمتر از 7 درصد و اسیدهای چرب ترانس کمتر از 1 درصد باشد. آنها باید روزانه 25 تا 30 گرم فیبر مصرف کنند.
6. تشویق به ورزش
ورزش برای سلامت قلبی-عروقی ضروری و یکی از کلیدهای اصلی پیشگیری از سکته است، اما چه مدت ورزش لازم است؟ محققان توصیه می‌کنند روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط تا شدید و حداقل 5 روز هفته ورزش کنید. البته این به معنی آن نیست که والدین شما 5 روز در هفته به
30 دقیقه ورزش ایروبیک نیاز دارند. می‌توانید آنها را تشویق کنید که تمام طول روز ورزش ملایم انجام دهند، حتی پارک کردن اتومبیل کمی دورتر از مقصد و پیاده‌روی در مسافت بیشتر یا استفاده از پله به جای آسانسور می‌تواند برای آنها مفید باشد. یادتان باشد شروع هرگونه فعالیت ورزشی در سالمندان باید با مشورت پزشک باشد.
7. تشویق به ترک سیگار
سیگار کشیدن یکی از بزرگ‌ترین عوامل خطر سکته است. والدین شما یا هر فردی که در خانه سیگار می‌کشد، باید سیگارش را ترک کند. حتی زندگی با فرد سیگاری خطر سکته را 30 درصد افزایش می‌دهد. ترک سیگار راحت نیست اما شما می‌توانید:
• به والدین خود بگویید ترک سیگار سخت نیست.
•آنها را تشویق کنید در مورد احساساتشان صحبت کنند، ترک سیگار برای سالمندان آسان نیست، حتی به آنها اجازه دهید کمی گریه کنند.
• شما ممکن است با دلخوری و ناراحتی والدین خود مواجه شوید اما از آنجا که سلامتشان برایتان اهمیت زیادی دارد، کمی صبور باشید و مثبت فکر کنید و همچنان آنها را برای ترک سیگار تشویق کنید.
• به پدر و مادرتان توصیه کنید در موقعیت‌هایی قرار نگیرند که میل به سیگار کشیدن در آنها ایجاد شود. اگر معمولا عادت دارند بعد از وعده‌غذایی سیگار بکشند، سعی کنید بعد از غذا با آنها قدم بزنید.
• خودتان هم سیگارتان را ترک کنید. اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید در حضور والدینتان این کار را انجام ندهید. قرارگیری در معرض دود سیگار شما هم برای آنها ضرر دارد.
اگر به کار بستن این توصیه‌ها برای ترک سیگار والدینتان موثر نبود، با پزشک متخصص صحبت کنید. نیکوتین درمانی جایگزینی، حمایت و مشاوره هم کمک‌کننده است.
کی برویم دکتر؟
اگر هر کدام از این نشانه‌های سکته را در والدین خود مشاهده کردید، فورا اورژانس را خبر کنید:
• علامت اول: کرختی ناگهانی یا ضعف عضلات صورت، بازو و پاها مخصوصا در یک طرف بدن، شما ممکن است متوجه کجی ناگهانی دهان آنها شوید یا حرکت دست‌ها یا کنترل پاهایشان مختل شود.
• علامت دوم: گیجی ناگهانی، اشکال در صحبت کردن یا درک. مشکلات زبانی علامت شایع سکته است.
• علامت سوم: اختلال دید ناگهانی یک یا هر 2 چشم. مشکلات بینایی که ناگهان ایجاد می‌شوند، علامت شایع سکته هستند. فردی که دچار سکته می‌شود، ممکن است نتواند اطرافش را واضح ببیند یا به سختی به سمت چپ و راست نگاه کند. او ممکن است از تاری‌دید یا دوبینی شکایت داشته باشد.
• علامت چهارم: اشکال در راه رفتن، نداشتن تعادل یا هماهنگی.
ممکن است هنگام راه رفتن هر دو پا جدا از هم قرار بگیرد یا توانایی حرکتی ناگهان از دست برود.
• علامت پنجم: سردرد شدید بدون علت. سردرد لزوما علامت سکته نیست، اما اگر بدون علت یا با شدت غیرمعمول باشد، باید در مورد آن نگران شد. اگر سفتی گردن، درد صورت همراه با تهوع و استفراغ بود، ممکن است علامت خونریزی داخل جمجمه‌ای باشد.
البته همه این علایم در هر سکته‌ای رخ نمی‌دهد. حتی اگر همه آنها ناپدید شدند، از سکته غافل نشوید. فورا با اورژانس (115) تماس بگیرید. بهترین اقدام برای فرد مورد علاقه شما که دچار این علایم شده است، رساندن او به اورژانس و درمان است.