علی‌رغم وعده‌های دولت برای کاهش قیمت مواد غذایی، کالاهای اساسی، حساس و ضروری مورد نیاز مردم، اما اکثر این کالاها همچنان با نوسان قیمتی مواجه هستند.

 گویا قرار نیست نوسانات قیمتی دست از سر بازار ایران بردارد، هر روز تعدادی از کالاها یا قیمتشان پایین می‌آید و یا قیمتشان بالا می‌رود. مسئولان نیز تا بخواهند بازار یک کالا را سر و سامانی بدهند، خبر از نوسان قیمتی کالای دیگر می‌رسد که به نوعی یا پای تولیدکننده در میان است و یا پای مصرف‌کننده. به هرحال، عوامل مختلفی سبب بروز چنین رفتاری در بازار شده است.

در واقع، تولیدکنندگان هم تقصیر ندارند، آنها نیز این روزها به دلیل شرایط بد اقتصادی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و درخواست‌های آنها برای افزایش قیمت در سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، همچنان در حال بررسی است. اما مصرف‌کنندگان در این فضا، از سویی می‌شنوند که مسئولان قصد دارند که قیمتها را کنترل کنند و از سویی دیگر، وقتی با واقعیت بازار مواجه می‌شوند، تمام تصورات  ذهنیشان، رنگ می‌بازد.

نوسانات قیمتی، جدال میان فروشنده و خریدار

حال و روز این روزهای بازار کالاهای مصرفی و اساسی مورد نیاز مردم این چنین است. یکی از خریدارانی که برای خرید شیر به مغازه مراجعه کرده است، در جدالی لفظی با فروشنده، وعده مسئولان را پیگیری می‌کند و می‌گوید: مگر قرار نبود که قیمتها کاهش پیدا کند، شما همچنان قیمت شیر را همان 1200 تومان می‌دهید در حالیکه فروشنده می‌گوید که در این میان مقصر نیست و بر اساس نرخ درج شده بر روی کالا، عمل می‌کنم.

فروشنده می‌گوید: برخی از برندهای تولیدکننده مواد لبنی کاهش قیمت داده‌اند اما برخی دیگر از این دستور تمکین نمی‌کنند و بارنامه‌ها را همچنان با قیمت دلخواه خود تعیین می‌کنند. این دیگر به فروشنده ارتباطی پیدا نمی‌کند و تولیدکننده است که قیمت دلخواه خود را بر روی کالا حک کرده است.

گرانفروشان را تحریم کنیم

اما نکته حائز اهمیت در این میان آن است که خریداران باید آن دسته از برندهایی را که گرانفروشی می‌کنند، تحریم کرده و از آنها خرید نکنند تا آنها نیز متوجه شوند که باید مشکلات خود را با دولت حل کرده و تبعات آن را متوجه مصرف‌کننده نکنند. این بهترین راهکاری است که یک برند را می‌توان متوجه ضرورت رعایت از حقوق مصرف‌کننده کرد.

البته این ایده‌ای است که یکی از خانم‌های خریدار که در جریان بحث میان فروشنده و خریدار شیر صورت گرفته است، بیان می‌کند و معتقد است که حیات تولیدکنندگان بسته به نظر مصرف‌کنندگان است و اگر مصرف‌کنندگان زمانی که حقی از آنها ضایع می‌شود و تولیدکننده‌ای سعی در تمکین از این حق ندارد، باید از سوی مصرف‌کنندگان مورد تنبیه واقع شود.

او می‌افزاید: رفتار مصرف‌کنندگان با یک برند، به نوعی حمایت یا عدم حمایت از تولیدکنندگان را نشان می‌دهد، یعنی اگر مردم اقبال به خرید از یک برند داشتند، مشخص است که آن برند می‎‌تواند پله‌های موفقیت را طی کند، اما اگر مردم از آن برند خرید نکنند و اعتمادشان به آن سوء شود، حتما و حتما ناکامی تولیدکننده را در بر دارد.

کم‌فروشی، شگردی برای تثبیت قیمت

در اینکه هزینه‌های تولیدکنندگان افزایش یافته است، شکی نیست. دستمزدها بالا رفته است، قیمت مواد اولیه در بازارهای جهانی افزایش یافته است و از همه مهمتر، نرخ ارز حتی اگر به نرخ رسمی هم محاسبه شود، از 1150 تومان به 1226 تومان ارتقاء یافته است، بنابراین شرایط برای تولیدکنندگان فراهم نیست تا تثبیتی بر قیمتها داشته باشند.

از سوی دیگر، دولت نیز اصرار دارد تا ارز مورد نیاز تولیدکنندگان را به نوعی تامین کند، اما پشت‌پرده چه می‌‎گذرد مشخص نیست، حتی مهدی غضنفری وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز بارها و بارها از بانک مرکزی درخواست کرده است که به نوعی تخصیص ارز به این بخش و همچنین واردکنندگان کالاهای اساسی را تسریع بخشد.

کلاف سردر گم ارز 1226 تومانی

اما ارز، همچنان کلاف سر درگمی است که تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاهای اساسی، حساس و ضروری مورد نیاز مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. تا جایی که وزارت صنعت، معدن و تجارت مجبور به دریافت مصوبه‌ای از دولت برای تخصیص 24 میلیارد دلار ارز 1226 تومانی شد؛ اما اینکه تولیدکنندگان بتوانند از آن بهره‌مند شوند نیز موضوعی قابل بحث است.

محمدعلی ضیغمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در این رابطه می‌گوید: بخش عمده‌ای از واردات شامل واردات مواد اولیه کارخانجات تولیدی می‌شود؛ بطوریکه کارخانجات پودر شوینده قسمت عمده‌ای از مواد پتروشیمی خود را وارد می‌کنند.

وی می‌افزاید: کارخانجات روغن‌نباتی 90 درصد از مواد خام مورد نیاز را وارد می‌کنند، کارخانجات فولاد 50 درصد شمش مورد نیاز را وارد می‌کنند و همچنین کارخانجات لاستیک نیز عمده مواد اولیه خود را از طریق واردات تأمین می‌کنند لذا تخصیص این مبلغ از سوی معاون اول ریاست جمهوری در راستای حمایت از تولید ملی است.

ضیغمی، می‌گوید: در حال حاضر فرآیند تامین مواد اولیه در بخش تولید کشور کند شده است و این موضوع تهدیدی جدی است؛ لذا انتظار داریم تا بانک مرکزی و بانک‌های عامل این تصمیمات اخذ شده را با جدیت و سرعت بیشتری به انجام برسانند. از مبلغ اعلام شده نهاده‌های کشاورزی شامل کنجاله سویا، دانه‌های روغنی، جو و ذرت وارد می‌شود و همچنین دارو و واکسن، کود، سم و بذر وارد کشور می‌شوند.

فائو چه می‌گوید...

همچنین سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی سازمان ملل(فائو) در جدیدترین گزارش خود موسوم به سالنامه آماری 2012 به بررسی میزان وابستی کشورهای مختلف 106 کشور جهان به واردات غذا و محصولات کشاورزی پرداخته است.

این گزارش واردات مواد غذایی ایران در سال 2010 را بالغ بر 6.235 میلیارد دلار اعلام کرده است. پیش تر سازمان تجارت جهانی نیز واردات مواد غذایی توسط ایران را در این سال حدود 8.15 میلیارد دلار اعلام کرده بود.

فائو در بخش دیگری از گزارش خود سرانه واردات مواد غذایی کشورهای مختلف را  که می‌تواند معیاری برای تشخیص میزان وابستگی هر کشور به واردات غذا باشد اعلام کرده است. بر اساس این گزارش سرانه واردات مواد غذایی ایران در سال 2010 بالغ بر84.3  دلار بوده است که نسبت به سال 2000 افزایش 2.5 برابری داشته است. سرانه واردات مواد غذایی ایران در سال 2000 بالغ بر 34.9 دلار گزارش شده است.

بر این اساس در میان 106 کشور رتبه ایران از نظر میزان وابستگی به واردات مواد غذایی 88 اعلام شده است. به عبارت دیگر، رتبه ایران از نظر خودکفایی در تامین نیازهای خود 18 برآورد شده است. کره شمالی با واردات سرانه 8.9 دلار کمترین وابستگی به واردات مواد غذایی را در سال 2011 داشته است و هند با 10.2 دلار و میانمار با 10.3 دلار به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.

میزان واردات سرانه برخی کشورهای دیگر همچون عربستان 539 دلار، ترکیه 95 دلار، امارات 1316 دلار، امریکا 257 دلار، کانادا 708 دلار، ژاپن 454 دلار، اتحادیه اروپا 824 دلار و روسیه 273 دلار بوده است.

قیمت کالاهای اساسی، حساس و ضروری

قیمت مرغ کامل تازه بسته‌بندی کیسه‌ای هر کیلوگرم 4680 تومان، مرغ منجمد 3100 تومان، مرغ کامل تازه بسته‌بندی بشقابی 4710 تومان، تخم‌مرغ تازه غیربسته‌بندی 1790 تومان، تخم‌مرغ شناسنامه‌دار غیربسته‌بندی 1890 تومان است.

همچنین راسته با استخوان 16300 تومان، راسته بی‌استخوان 24700 تومان، ران پاک‌کرده گوسفند 20 هزار و 900 تومان، سردست 20 هزار و 850 تومان، قلوه‌گاه بی‌استخوان 11 هزار و 900 تومان، خورشتی 15 هزار و 500 تومان، قلوه‌گاه 9900 تومان است.

بسته 900 گرمی نخود 2600 تومان، لوبیا چیتی 900 گرمی 2600 تومان، لوبیا قرمز 900 گرمی 2150 تومان، لوبیا چشم بلبلی 900 گرمی 2350 تومان، لپه 900 گرمی 2650 تومان و ماش 900 گرمی 2600 تومان است.

شکر فله 1250 تومان، قند کله فله 1420 تومان، قند شکسته کارتنی 1520 تومان است.