آخرین چهارشنبه سال یکی از هیجان انگیز ترین شبها برای صاحبان و یکی از وحشتناک ترین شبها برای سگ ها است!
درحالی که ما در این شب با آتش بازی به استقبال سال جدید می رویم، سگ های ما درکی از این شادی نداشته و با دیدن مناظر و صداهای این شب بسیار هراسان می شوند. 
آمار نشان می دهد از هر پنج قلاده سگ یک سگ دچار ترس و استرس شدید می شود. سگی که ترسیده باشد به موجودی غیر قابل پیش بینی تبدیل می گردد که ممکن است به کوچکترین محرک حالتی تهاجمی نشان دهد. بیاد داشته باشید هر سگی، زمانی که تحت فشار عصبی قرار گیرد و احساس خطر و تهدید از محیط اطراف پیدا کند رفتاری تهاجمی از خود نشان می دهد و این واکنش کاملا طبیعی است و هیچ ارتباطی به چگونگی تربیت، اشتباهات رفتاری، نژاد و شناخت شما از رفتار سگتان ندارد. از آنجایی که شنوایی در سگ ها نسبت به انسانها قوی تر است، آنها می توانند صدا های آتش بازی را بسیار شدید تر از ما دریافت کنند حتی اگر منبع صدا کیلومتر ها دورتر از آنها باشد. به همین علت این شب نه تنها برایشان سرگرم کننده نیست بلکه دردناک و همراه با ترس و استرس است.

واکنش های رفتاری سگ ها در زمان آتش بازی
سگها در مقابل صداها و نورهای شدید در شب آتش بازی واکنش های متفاوتی و رفتارهای غیر طبیعی از خود نشان می دهند مانند:
چرخش به دور خود، پارس های متوالی، ناله، زوزه و حتی جیغ کشیدنی مانند گریه دختربچه ها، نفس نفس زدن، لرزش شدید و گاهی سگها از هیجان و ترس برای فرار خود را به در و شیشه های بسته می زنند و در بعضی مواقع بی حرکت در گوشه ای پنهان می شوند و دچار بی اختیاریی ادرا می گردند.

راهکارهایی که صاحبان برای کنترل رفتار غیر طبیعی و کاهش ترس سگ در زمان آتش بازی می توانند انجام دهند عبارتند از:

1ـ درک شرایط روحی و جسمی سگ با استفاده از نوازش T و حذف تنبیه
شما به عنوان صاحب مسئول حیوان خانگی خود هستید و در هر شرایطی امنیت و آرامش او را باید بر شادی و خوشگزاری خود ترجیح دهید حتی اگر مجبور شود در شب چهارشنبه سوری در خانه بمانید. 
زمانی که سگ به علت ترس از آتش بازی و صداهای بلند رفتار و صداهای غیر طبیعی از خود نشان داد، هیچگاه نباید حیوان را مورد تبیه قرار دهید این تنبیه ها می تواند فیزیکی باشد مانند ضربه ای کوچک بر پشت یا بینی سگ، فرمان نشتن زمانی که سگ تلاش می کند خود را به محیطی امن برساند و یا داد کشیدن بر سر حیوان. این رفتارهای تنبیه گونه شما نه تنها کمکی به تغییر رفتار سگ نمی کند بلکه باعث افزایش میزان ترس و استرس حیوان نیز می گردد. 
بجای تنبیه در این زمان با بیانی آرام سگ را به آرامش دعوت کنید. نزدیکی بدن سگ به بدن صاحب آرامش و امنیت بیشتری به حیوان انتقال می دهد. بهتر است سگ را به صورت T نوازش کنید. 
نوازش T شکل کمک به برقراری ارتباطی بهتر بين حيوان و صاحب می کند. در سال 1978 ميلادی ليندا تلينگتون جونز در کمک به اسبهـايی که مشکلات رفتاری داشتند نوعی از نوازش که به شکل حرف T بودند را ارائـه کـرد. طبق آزمايشاتی که برای اندازه‌گيری امواج مغزی توسط ماشينهای بيـوفيدبک بر روی حیوانات پرخاشگری که با روش لمسی Tشکل بهبود يافته‌اند انجام شده، نشان میداد امواج مغزی اين بيماران کاملا فعال بوده است. نوازش T شکل بر روی سگها و گربه‌ها به دليل تاثير آرامش بخشی که دارد استفاده می‌شود. بطور نمونه اين آزمايش بر روی بسيـاری از سگهـايی که به علت ترس احتمال گاز گرفتن در آنها وجود داشت و گربـه‌های عصبی انجام گرفت، که همه پاسخی مثبتـی به نوازشهای T شکل داده‌اند. چه اين عمل مستقيما با دست انجام شود چه بوسيله برس نتيجه ای يکسان دارد.

2ـ نگه داشتن سگ در داخل منزل و ایجاد مخفیگاه
سعی کنید سگ را با خود برای تماشای آتش بازی به خارج از منزل (حیاط، پارکینگ مشرف به خیابان، حتی جلوی در منزل) و هر مکانی که در آن ترقه انداخته می شود نبرید. زیرا خیلی از سگ ها در این شبها به علت ترس از صدا و نور از کنار صاحب خود فرار کرده و در ازدهام گم می شوند. حتی اگر سگ شما نگهبان است و جثه بزرگی دارد او را به داخل منزل انتقال دهید اگر امکان ورود سگ به منزل وجود ندارد حیوان را در انبار یا هر محیط امنی دیگری قرار دهید و مطمئن شوید سگ امکان فرار از آن و آسیب رساندن به خود را نداشته باشد. حیاط حصار دار یا فنس کشیده شده محیط مناسبی در زمان آتش بازی برای سگها نیست چون سگی که احساس ترس شدید پیدا کند به راحتی از زیر یا روی آنها فرار کرده و اگر موفق به فرار نشود صدمه جدی به خود وارد می کند.
اگر شما هر شب سگ خود را برای گردش و انجام عمل دفع به بیرون از منزل می برید، مطمئن شوید قبل از شروع آتش بازی به خانه باز خواهید گشت و یا به محیطی خواهید رسید که سگ در آن احساس امنیت می کند.
زمانی که سگ در منزل است، درها و پنجره های خانه را ببندید طوری که صدای آتش بازی به حداقل برسد. بهتر است پرده ها را نیز بکشید تا سگ نورهای چشمک زن و شدیدی که در زمان آتش بازی تولید می شود را نبیند.
اگر در زمان آتش بازی سگ، خود را در مکانی (زیر تخت، زیر میز) مخفی کرد، حیوان را به زور از مخفیگاهش خارج نکنید. مخفی شدن باعث آرامش سگ می شود.
شما می توانید برای ایجاد آرامش بیشتر قبل از شروع آتش بازی با قرار دادن باکس حمل، پتو، تخت خواب و چند اسباب بازی مورد علاقه حیوان در زیر تخت یا هر مکان دور از دسترس و کم رفت و آمد، محیطی مناسب برای فخفی شدن حیوان فراهم سازید. نگران نباشید، اجازه دهید سگ در این مخفیگاهی که برایش فراهم کرده اید بماند بعد از متوقف شدن سر و صداهای آتش بازی و بازگشت محیط به حالت اولیه سگ مجددا احساس امنیت کرده و از پناهگاهش خارج می شود.

3ـ منحرف کردن ذهن سگ از علت ترس
اگر همچنان سر و صداهای خارج از منزل باعث اضطراب سگ می شود سعی کنید با استفاده از صداهای روزمره مانند صدای تحویه هوا، تلویزیون، رادیو و... حواس سگ را از محیط خارج دور کنید. از آنجایی که سگهایی که در منزل زندگی می کنند با این صدا ها آشنایی دارند بلندتر شدن این صدا ها آنها را نمی ترساند و می تواند کمک موثری برای از بین بردن صدای آتش بازی باشد. 
شما می توانید به راحتی با بازی کردن و انجام برخی تمرینهای روزانه و آموزش فرمانهای جدید در این روز ذهن سگ را از ترسش منحرف سازید. حتی می توانید اسباب بازی یا خوراکی های جویدنی جدیدی در اختیار سگ قرار دهید. زیرا عمل جویدن باعث سرگرم شدن حیوان شده و سطح ترس و استرس سگ را کاهش می دهد. 
بیاد داشته باشید هدایا و توجه زیاد شما تنها مخصوص چنین روزهایی سرشار از استرس است(نه همیشه). زیرا این رفتار محبت آمیز شما به سگ احساس قدرت و توانی بیشری می دهد و او کاملا درک می کند که برای قلبه بر ترس خود تنها نیست.

4ـ بالا بردن سطح فعالیت بدنی سگ
در روزهای آتش بازی ورزش روزانه (فعالیت بدنی) سگ خود را از حد معمول افزایش دهید. و تا قبل از غروب با گردش طولانی، توپ بازی و دویدن سگ را کاملا خسته کنید. خستگی باعث نیاز حیوان به استراحت و کم شدن فعالیت بدن شده که در کاهش اضطراب و ترس بسیار موثر است.

5ـ از بین بردن استرس و کاهش ترس از صدا های بلند و آتش بازی
حساسیت صدا معمولا آموختنی است. سگها حس شنوایی بسیار قوی دارند، این حس چهار برابر قویتر از شنوایی انسان است. آتش بازی، اصوات بلند، افتادن اشیاء از نظر آنها می تواند به نوعی مبارزه تلقی شود. حساسیت صوتی معمولا با بالا رفتن سن سگ شدیدتر می شود.
می توانید فیلمی از آتش بازی و یا صداهای مخصوص این روزها تهیه کرده و در زمانهای گوناگون در خانه برای حیوان پخش کنید. در زمان پخش تصویر و صدا خود در کنار سگ قرار گرفته و با نوازش کردن و در اختیار قرار دادن خوراکی های مورد علاقه، همراه با بیانی آرام سگ را به آرامش تشویق کنید و به مرور صدا را افزایش. بهتر است این روند را در طی یک هفته هر روز با حیوان تمرین کنید تا صدا ها برای سگ حالتی عادی پیدا کند.

6ـ اگر با انجام تمام این راهکارها همچنان ترس سگ شما از آتش بازی غیر قابل کنترل است، باید با مربی و روانشناس سگ مشورت کرده و درمان دارویی را زیر نظر دامپزشک انجام دهید. 
دامپزشک درمان دارویی را قبل از مواجهه با محرکی که سبب ترس سگ می شود برای حیوان تجویز می کند.
مصرف دارو بعد از بروز واکنش های ترس تاثیری به مراتب کمتر دارد. دوز داروی مصرفی (نسبت به سن، جثه و نژاد متفاوت است) باید با تجویز دامپزشک به صورت تدریجی و مدتی پس از بدست آمدن تاثیر دلخواه کاهش داده شود. 
از بین داروهای موثر در کاهش ترس می توان به فنوتیازین، فنوباربیتال ها و بنزودیازپین ها اشاره کرد. همه آنها قادر به کاهش واکنشهای ترس در سگ ها هستند. اما داروهای گروه اول باعث شل شدن عضلات حرکتی در حیوان می شوند. بنزودیازپین ها این عارضه را ندارند اما ممکن است باعث بروز تهاجم ناشی از ترس شود، بنابراین مصرف آن در سگ هایی که نشانه های تهاجمی نیز در رفتارشان مشاهده می شود باید با احتیاط انجام شود. 
مصرف هریک از دارو های ذکر شده بدون تجویز دامپزشک می تواند سبب تشنج، شوک، ایست قلبی و مرگ سگ گردد پس از خود درمانی در سگها جدا خودداری فرمایید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ترجمه و تدوین: سارا رنجبر‬