تشخیص

د. نخستین ( والبته دشوارترین) گام برای فروکاستن از رنج حیوان ، تشخیص درد است. و متعاقب آن انتخاب دارو یا داروهای ضددرد که به دلیل تفاوتهای فراوان بین گونه ای و اثرات جانبی متعدد، به دانش و تجربه کافی نیازمند است.

مقوله درد ، حتی در انسان – که قادر به بیان حالات مختلف روحی و جسمی خود هست- بسیار پیچیده است. افراد در انتخاب کلمات برای ابراز شدت درد ، میزان تحمل ، نحوه واکنش به درد و ... با هم متفاوت اند و استانداردهایی که برای کمی کردن شدت درد وجود دارد از پیچیدگی زیادی برخوردار است. از میان انواع حیوانات خانگی ، صاحبان سگ و گربه با توجه به میزان شناختی که از عادتهای رفتاری حیوان خود دارند ، رفتارهای غیر عادی از جمله درد را سریعتر و ساده تر شناسایی می کنند. اما در حیوانات خاص به دلیل عدم شناخت از رفتارهای طبیعی ، تغییر رفتار حیوان به سختی ومعمولا خیلی دیر شناسایی می شود. 

شکار یا شکارچی بودن حیوان در طبیعت نقش تعیین کننده ای در بروز علائم بیماری و همچنین درد دارد. بسیاری از حیواناتی که در طبیعت شکار می شوند ، تا حد ممکن بیمار بودن / درد کشیدن خود را پنهان می کنند تا مبادا توجه شکارچیان را به خود جلب کنند. جالب است بدانید در بسیاری از موارد حیوان خانگی ( که در طبیعت جزو شکارشوندگان است ) در مراجعه به مراکز درمانی ، دامپزشک را یک شکارچی تصور کرده و از بروز علائم بیماری و درد در حضور دامپزشک خودداری می کند. 

تحقیقات نشان می دهد بسیاری از حیوانات خانگی خاص تنها زمانی علائم درد را بروز می دهند که کسی به آنها نگاه نمی کند! و البته این ویژگی رفتاری تشخیص و تسکین درد را حتی برای دامپزشکان باتجربه حیوانات خاص به چالشی جدی بدل می کند. برای تشخیص درد در حیوانات خاص خانگی باید مشاهده گر تیزبینی باشید و به علاوه از عادتهای رفتاری و رفتار طبیعی حیوان خود آگاهی کامل داشته باشید. 

در این مقاله پس از مرور علائم عمومی درد ، با نشانه های اختصاصی درد در گونه های مختلف آشنا خواهید شد. در شرایطی که حیوان به دلیل نامعلوم یا مشخصی درد می کشد، مجموعه ای از نشانه های زیر را بروز می دهد ( هرگز همه این نشانه ها به طور همزمان دیده نخواهد شد!) که با مشاهده دقیق ، حتی برای صاحبان کم تجربه حیوانات خانگی قابل تشخیص خواهند بود : چشمان حیوان نیمه بسته و خمار اند . پلکها ممکن است متورم شوند و در برخی موارد لوچی و دو بینی حادث می گردد. حیواناتی که نوعا آرام هستند رفتاری تهاجمی و خشن از خود نشان می دهند. عضو دردناک را گاز می گیرند و اجازه لمس ناحیه دردناک را به شما نخواهند داد. شکم خود را بر روی زمین فشار می دهند ( به ویژه در دردهای شدید گوارشی) گوشه گیر و بی تحرک می شوند. دفعات و میزان دفع کم یا به کلی قطع می شود در مقابل ممکن است پر نوشی و پرادراری دیده شود. حیوان بدنش را جمع می کند ، قوز می کند و ممکن است علائم درد در صورت حیوان دیده شود. با دشواری راه می رود و ممکن است به شکل مشهودی دچار لنگش باشد. حیوان بی اشتها می شود. دندان هایش را روی هم فشار می دهد و گاهی دندان قروچه دارد. صداهای غیر معمول تولید می کند ( تولید صدای غیر معمول ، مثلا در خرگوش، می تواند به علت ترس رخ دهد ) یا صداهای طبیعی اش کاهش می یابد

دوزیستان: به تندی نفس می کشند ، چشمان خود را می بندند ، تغییر رنگ می دهند ، بی حرکت می شوند ( گاهی می لنگند ) ، بی اشتها و خشن می شوند. 

خزندگان: گاهی می توانید صدای ناله حیوان را بشنوید (صدای هیس یا خرخر کردن ) ، قوز می کنند ، پنهان می شوند ، تغییر رنگ می دهند ، بی اشتها می شوند ، بی حال هستند و تمایلی به حرکت ندارند و رفتار تهاجمی از خود نشان می دهند. 

پرندگان: در خود جمع شده و قوز می کنند ، بسته به میزان درد ممکن است به شکل غیر معمولی تحرک داشته باشند یا به کلی بی حرکت شوند ، به شکل غیر معمولی سر و صدا می کنند یا برعکس از خواندن می افتند. پژمرده و بی حال می شوند و ظاهر نامرتب و رقت انگیزی پیدا می کنند. 

ماهیها: باله های خود را بسته نگه می دارند ، بی اشتها و رنگ پریده می شوند ، پنهان می شوند و تمایل دارند از سایر ماهیها جدا باشند ، بی حال و بی اشتها می شوند. 

خوکچه هندی: قوز می کنند ، جیغ می زنند ، پای خود را روی زمین می کشند ، وحشت زده و پریشان هستند. همستر: جیغ می زنند ، قوز می کنند ، تعادل ندارند ، ممکن است گوشه گیر شوند یا برعکس رفتار تهاجمی از خود نشان دهند ، بی اشتها می شوند . 

خرگوش: در صورت وجود دردهای بسیار شدید جیغ می زنند ، قوز می کنند ، صورت خود را به دیواره های قفس می کشند ، کم تحرک می شوند و پاهای خود را روی زمین می کشند ، بسته به شدت درد ممکن است گوشه گیر و آرام یا خشن و مهاجم شوند.