ایرن: تا سه دهه پیش دشت های قزوین زیستگاه اهوانی بود که از دشت سهرین تا سیاه پرده و مسیله پارک ملی کویر در حال حرکت بودند. در شناسنامه پارک ملی کویر سال 1363 آمده است: ... دسته دیگر آهوانی بودند که زمستان را در بخشی از پارک ملی کویر که در حال حاضر جزو منطقه حفاظت شده است گذرانده و با گرم شدن هوا به دشت های قزوین و زنجان مهاجرت می کردند و مجددا در اواسط پائیز به پارک بر می گشتند.

بنا بر شواهد موجود تا اواسط قرن نوزدهم بین جمعیت آهوان دشت مغان، و استپ شیروان و حواشی تبریز با زنجان و کاغذکنان هنوز ارتباط ژنتیکی برقرار بوده است. در گذشته این حیوان تا منطقه ایروان ارمنستان گسترش داشته و در سال 1839 حتی در دامنه های آرارات به چشم می خورده است. Guenther در سال 1279 هجری خورشیدی ناپدید شدن آن را از منطقه تبریز- مراغه، در شرق دریاچه ارومیه خاطر نشان کرده است. حتی تا اواخر قرن نوزدهم هنوز در دره رود ارس در مرز ایران و نخجوان و ارمنستان آهو وجود داشته است.
تا اوایل سال های 1300 هنوز جمعیت آهوی قزوین از ثبات مناسبی برخوردار بوده و شکارگران مشتاق را بویژه از تهران بخود جلب می نمود. رواج شیوه شکار با اتومبیل در شب در آن هنگام شیوع یافته بود انگونه که شهربانی وقت محدودیتی هر چند غیر قابل اعمال برای آن در نظر گرفته بود.خاطرات شاهزاده قیصر میرزا مسعود نوه ظل السلطان از شکار اهو در قزوین خواندنی می باشد:
... در آن زمان از رفقای شکارچیم که یا خود به عین دیده و یا از دیگران شنیده بودند راجع به فراوانی کبک و تیهوی اسکنان و کل و بز ارتفاعات آنجا و کثرت آهوی صحاری زیر آبیک و شورقارپوزآباد چیزها شنیده بودم که تا اندازه ای اغراق آمیز به نظر می آمد. ... ساعت ده شب به اتفاق یک راهنما برای شکار آهو با چراغ ماشین بطرف صحرای جنوب آبیک و شمال قارپوزآباد حرکت کردیم، گله های متعدد آهو دیده شد مخصوصا اطراف سبز آباد شمال قارپوزآباد و احمد آباد. ... سه ربع بعد به اتفاق راهنمای خواب آلود وارد شدند نزدیک ساعت یازده به صحرا رفتیم گله های آهوی زیادی از چپ و راست ماشین فرار می کردند نور چراغ فرسوده هم آنقدر قوی نبود که آهو را مرغوب کرده و در جای خود نگاه دارد.
به تدریج از سال های 1340 با رواج یافتن شهر نشینی و گسترده شدن جاده ها زیستگاه های حیات وحش ایران نیز به مشکل جزیره ای شدن گرفتار گردید. قیصر مسعود: ... در گذشته که اطراف دوشان تپه و قصر فیروزه و شرق شکار آباد سلیمانیه تماما جلگه بوده ساختمان و آبادی نشده بود در ماه اول بهار آهو هاییکه فصل زمستان را در جلگه های جنوب زندان –ششکوش-توتک بسر می بردند از گردنه گریوه گذشته برای ییلاق به ان حدود گذر می کردند و یک سلسله ماهور های نرمان از غرب ششکوش به طرف جلگه شرق سلیمانیه امتداد داشت که همیشه آهو برای استراحت و خواب به ان ماهور ها می آمد.
با گذاردن سنگ بنای کانون شکار در سال 1335 تا حدودی حیات وحش ایران و بویژه گونه های دشت زی چون گور، آهو و یوز مجالی برای زیست و افزایش جمعیت یافتند در این دوران هرچند اراضی کشاورزی وسیعی در قزوین به زیر کشت مکانیزه رفته بود ولی هنوز این دشت ها پذیرای جمعیت بالایی از آهو بودند و به احتمال غریب به یقین تا اواخر دهه 1340 هنوز گورخر نیز در دشت های قزوین وجود داشتند.
با شروع دهه 1360 و ضعف مطلق سازمان حفاظت محیط زیست شکار در کنار جاده کشی و غصب ابشخور های دست در دست هم داده و ناقوس مرگ را برای اهوان در همه جا و بویژه در قزوین به صدا در اوردند. بسیاری از شکارچیان سوار بر موتور سیکلت و خودروهای مجهز بیابانی دشت های تاکستان و بوئین زهرا را از اهو خالی نمودند. تا اواسط دهه 1370 بنا بر آمار انشار یافته در سازمان حفاظت از محیط زیست 550 راس آهو در استان وجود داشتند ولی آخرین سرشماری این تعداد را محدود به تنها 50 راس نموده که به منطقه حفاظت شده باشگل پناه برده اند.
یکی از سابقا بهترین زیستگاه های آهو در استان قزوین دشت الله آباد بوده است. این منطقه بنا بر شواهد موجود تنها زیستگاه زمستان گذرانی هوبره در شهرستان بوئین زهرا بوده و به علاوه یکی از زیستگاه های مهم سنجاب زمینی استان می باشد.
آنگونه که از گفته ها مشهود می باشد تا ده سال گذشته هنوز جمعیتی اندک از اهو در دشت الله آباد وجود داشتند که چند شکارچی متخلف محلی با نفوذ ناجوانمردانه آهوانی را که از شدت تاخت و تاز به له له افتاده بودند آماج گلوله های اتشین خود قرار دادند.
در حال حاظر مسیر مهاجرت آهوان زنجان و قزوین به جنوب استان تهران و دشت های ورامین و شهریار و مسیله و پره زرد به دلیل وجود بزرگ راه ها و جاده ها قطع گردیده و امکان پذیر نمی باشد. اهوان کفه قصر فیروزه بجز از دست دادن زیستگاه دشتی خود در سرخه حصار به دلیل جاده کشی امکان مهاجرت زمستانی خود را از دست داده اند. با وجود کشاورزی گسترده در استان قزوین و تغییر کاربری اراضی هنوز زیستگاه هایی مناسب چون دشت الله آباد برای اهو باقیمانده است. احیای این جمعیت مشروط به ایجاد امنیت کامل و برخورد قاطع و بدون انعطاف با ظل السلطان های ملیجک نهان شکارچی نما می باشد . بهترین گزینه پیش رو معرفی مجدد اهوان دشت سهرین زنجان به زیستگاه های دشتی سابق خود در استان قزوین می باشد تا در صورت اماده بودن شرایط زیستگاه و امنیت،پس از رسیدن تعداد به اندازه کافی مهاجرت و تبادل ژن بین جمعیت های استان های زنجان و قزوین صورت پذیرد.
در کشوری چون امریکا که به دلیل توسعه بسیاری از زیستگاه های حیات وحش بوصورت جزیره ای تنها در بین امواج جاده ها و شهر ها و زمین های کشاورزی درامده است سازمان های مسئول جز معرفی مجدد جانوران در زیستگاه های اصلی و ایجاد شرایط پایدار برای گونه برای جلوگیری از ایزوله شدن جمعیت های جزیره ای هرچند مدت دست به انتقال تعدادی از گونه ها در بین زیستگاه ها می زند تا از بروز رانش ژنتیکی ممانعت نمایند.
اکنون که به هر دلیل شرکت محترم خودروسازی سایپا متولی احیای جمعیت و از آن مهم تر زیستگاه آهوی گواتر دار ایرانی گردیده است بسیار شایسته و بایسته است که احیای جمعیت این گونه را در زیستگاه های مناسب آن مد نظر قرار دهد. زیستگاه های استان قزوین به تهران نزدیک بوده و به دلیل بزرگی و امکان ایجاد ارتباط با جمعیت آهوان دشت سهرین استان زنجان دارای قابلیت بهتری برای احیای گله های اهوان نسبت به کفه قصر فیروه تهران می باشند.