مدفوع خواری یا coprophagia به عارضه ای گفته می شود که حیوان شروع به خوردن مدفوع خود یا حیوان دیگر می کند. این عارضه در سگها بسیار شایع است بخصوص سگهای ماده، سگهای ماده تا سه هفته بعد از زایمان شروع به خوردن مدفوع توله های می کنند. توله ها به دلیل کامل نشدن دستگاه گوارش یک سری مواد غذای مناسب را از طریق مدفوع دفع می کنند و ماد به علت کمبود مواد معدنی و ویتامینی حاصل از زایمان برای جذب این مواد و همچنین برای پاکیزه نگهداشتن محیط فعالیت توله های به مدفوع خواری می پردازد.
موارد رفتاری دیگری نیز می تواند از علل مدفوع خواری در سگ باشد مانند: پاسخ حیوان به تنببه به دلیل مدفوع کردن و در واقع ترس از تنبیه. و همچنین استرس ناشی از تغییر در محیط یا شرایط زندگی.
نارسایی در غدد برون ریز لوزالمعده، افزایش فعالیت غدد فوق کلیوی، اختلال در جذب رودهای، انگل های روده ای، دیابت، افزایش فعالیت تیروئید، کمبود مواد غذایی.
ابتلا به بیماری گوارشی نیز یکی از عوامل اصلی این عازضه می باشد. رفتارهای تغذیه ای سگ به علت ارتباط طولانی مدت با انسانها، تغییرات بسیار زیادی یافته است. جیرۀ سگ که از پروتئین به کربوهیدرات تغییر کرده، تغییرات فیزیولوژیک متناسب کمی در دستگاه گوارش سگ صورت گرفته است. بطوری که سگ معمولا مبتلا به اختلالات هضمی کربوهیدرات ها می باشد. اگر سگ ها به بیماری های سوء جذب مبتلا باشند. (مثلا کمبود آمیلاز) مقداری از غذا جذب نشده و در مدفوع حضور خواهد یافت و به دلیل حضور غذا در مدفوع توجه سگ را به خود جلب می نماید. به منظور جبران تغییرات جبرۀ غذایی، سگ به طور غریزی در جستجوی آمیلاز دست نخورده ای است که احتمالا از طریق مدفوع دفع شده، بر می آید. کمبود آمیلاز معمولی ترین فاکتور مستعد کنندۀ کوپروفاژی می باشد. اما کمبود آنزیم های پروتئولیتیک و چربی ها نیز ممکن است در این امر موثر باشند. با ورود آمیلاز به دستگاه گوارش، کربوهیدرات ها را بدون این که عمل جذب برروی آن صورت گیرد، هیدرولیز نموده و این آنزیم به شمل اولیه خود به داخل مدفوع دفع می شود. به منظور پیشگیری از این کمبود ها که باعث کوپروفاژیا می شوند، بدن حیوان همواره باید آمیلاز تولید کند.
با این اوصاف، تغذیه با جیره هایی که میزان زیادی کربوهیدرات دارند، ممکن است مکلات هضمی به وجود آورده و منجر به کوپروفاژی در سگ ها گردد.
کورپروفاژی غالبا ممکن است به علت کمبود ویتامین B صورت گیرد که به طور طبیعی در روده و توسط باکتری ها ساخته می شود. در طی بیماری گوارشی ممکن است میزان برخی از ویتامین های B موجود در روده که توسط باکتری ها ساخته می شود کاهش یابد. در نتیجه میزان ویتامینB بدن کاهش می یابد و سگ با خوردن مدفوع سعی به دریافت این ویتامین ها می کند. برخی از سگ ها به این رفتار عادت می کنند مخصوصا آن هایی که بخشی از زندگی خود را تحت شرایط نسبتا غیر بهداشتیسپری می کنند. بعضی از سگ ها به دلایلی که ذکر شد به سمت کود گاوی کشیده می شوند.
برای پیشگیری و برطرف شدن مشکل کوپروفاژی در سگها ابتدا باید عامل برطرف شود، و با تجویز دامپزشک کمبودهای ویتامینی و معدنی حیوان رفع شود.
همچنین صاحبان همواره سعی کنند که مدفوع حیوان را بلافاصله بعد از خروج از بدن جمع آوری کرده و محیط زندگی سگ را تمیز نمایید تا فرصت خوردن آن را پیدا ننماید. تجویز ویتامین B کمپلکس و منابع آمیلاز می توانند این رفتار را کنترل کنند.
همچنین می توان با افزودن عنبۀ هندی که منبع غنی از آنزیم های پروتئولیتیک است به مقدار کمی در جیرۀ غذایی سگ قرار دهن که می تواند کراتین و تقریبا تمام پروتئین ها را هضم کند. آناناس، کدو و کدو تنبل هم دارای آنزیم های پروتئولیتیک می باشند.
همانطور که قبلا اشاره شدکوپروفاژی در سگها می توان حالت عادت و اختلالات رفتاری نیز نمایان شود، در این شرایط صاحبان که باید سگهایشان را یک نیم ساعت تا 1 ساعت بعد از غذا خوردن با بستن قلاده و قدم زدن مجبور به دفع کنند و این عمل کمک شایانی در عدم خوردن مدفوع می کند.
صاحبان زمانی که شاهد مدفوع خواری سگ بودند برای تنبیه حیوان می توانند از اسپری آبپاش استفاده کنند.

توجه: (( صاحبان بیاد داشته باشند، هیچگاه برای جلوگیری از مدفوع خواری، بر روی مدفوع طعمهای نامناسب مانند فلفل ریخت نشود چون این عمل می تواند سبب مشکلات گوارشی در سگ شود.
همچنین در صورتی که شاهد خوردن مدفع توسط سگ بودند نباید با خوران موادی سبب استفراغ برای بالا آوردن مواد خورده شده کنند چون این عمل می تواند سبب برهم خوردن توازن آب و الکترولیت ها شده، حالت اسیدی و بازی را تغییر داده و باعث پنومونی استنشاقی و خستگی بدنی شود و یا ایجاد بیماریهای شدید دستگاه گوارش همچون گاستریک حاد و اختلالات حرکتی معده شود.

در موارد پزشکی حتما باید توسط دامپزشک تشخیص داده شود تا علت اصلی برطرف شود. همچنین تغییر جیره غذای که توسط دامپزشک تعیین می شود در بهبودی حیوان کمک می کند. ))
_____________________
ترجمه و تدوین: سارا رنجبر