دکتر حسام حیدری
 

اسپری کردن گربه ها که به آن نشان گذاری نیز گفته می شود، پاشیدن مقدار کمی از ادرار روی سطوح عمودی مثل مبلمان، راهرو و دیوار می باشد. بدینصورت که گربه به محل مورد نظر رفته دم را تکان داده و با کمی خم شدگی یا بدون قوز کردن ادرار را می پاشد.
همانطور که از نام نشانگذاری بر می آید این عمل یک اختلال محسوب نمی شود بلکه رفتاری است برای پیغام دادن به دیگر گربه ها.
این رفتار بیشتر در گربه های نر اخته نشده ای دیده می شود که به بلوغ جنسی رسیده باشند و سنشان معمولن بین 5 تا 12 ماهگی باشد. البته این بازه نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال گربه هایی که در خانواده های شلوغ (دارای تعداد زیادی گربه) زندگی می کنند یا آن ها که با گربه های دیگر بیشتر ارتباط دارند زودتر نشانگذاری را نشان میدهند.
نشانگذاری عمومن مربوط به تعیین قلمرو است که البته می تواند با استرس نیز مرتبط باشد. اخته کردن یا عقیم کردن بچه گربه می تواند از مشکلات بعدی نشانگذاری جلوگیری کند.
گربه های خانواده های پرجمعیت مشکلات بیشتری نسبت به گربه های تنها دارند چرا که بعدها در تعیین قلمرو با مشکل مواجه می شوند.
متاسفانه در کشورهایی که نگهداری از گربه متداول تر است، اکثر مشکلات مربوط به نشانگذاری منجر به معدوم و یا واگذار کردن این حیوانات می شود.
نشانگذاری اصولن یک سیستم ارتباطی محسوب می شود چرا که ادرار گربه ها حاوی فرومون است و بویژه در زمان جفتگیری پیام های مخصوصی را به دیگر گربه ها انتقال می دهد.
همانطور که پیشتر اشاره شد نشانگذاری در گربه ی نر نمادی از تعیین محدوده نیز می باشد. نشانه ای که به دیگر گربه های نر می فهماند این محوطه قلمروی اوست. این بو در گربه ی نر سالم منحصر به فرد می باشد.
گربه ای که تحت شرایط استرس زا باشد نیز برای نشانگذاری محل اسپری می کند. این تعیین مرز و حدود بخش مهمی از رفتار در گربه ها به حساب می آید.
رفتار نشانگذاری نه تنها در گربه های نر بلکه در گربه های ماده و حتا گربه هایی که عقیم شده اند نیز دیده می شود. هرچند در گربه های نر اخته نشده بیشتر مورد توجه است. البته در گربه های ماده معمولن برای جذب جفت نر یا در اثر اضطراب ایجاد می شود.
 

راه های جلوگیری از نشانگذاری
عقیم کردن گربه های نر و ماده میتواند تحریک گربه را برای نشانگذاری کم کند.
اخته کردن بچه گربه ها در اکثر موارد منجر به حذف نشانگذاری می شود ولی در مورد گربه هایی که نشانگذاری را آغاز کرده اند باعث کاهش آن می شود.
طبق مطالعه انجام شده بر روی گربه های عقیم شده در سنین بالا تر ، نتایج زیر حاصل گردیده است:

در 78% موارد بلافاصله توقف نشانگذاری دیده شد
در 9% طی چند ماه توقف ایجاد شد
در 13% نشانگذاری ادامه پیدا کرد
87% گربه های نر نشانگذاری را پس از اخته شدن انجام ندادند(بین گربه های نر)

در مطالعه ای دیگر نیز نتیجه این بود که 77% گربه هایی که در 6 ماهگی اخته یا عقیم شده بودند نشانگذاری را کم یا متوقف کردند.
 

دارو درمانی
تجویز داروهای ضدهیجان برای گربه هایی که نشانگذاری دارند باید فقط توسط دامپزشک انجام شود. انواع اسپری حاوی فرومون نیز برای درمان استفاده می شوند که معمولن پس از پاشیده شدن در محل نشانگذاری اثر آرام بخشی دارند و بیشتر در موارد اسپری مرتبط با استرس مورد استعمال قرار می گیرند.
اگر گربه ی مورد نظر در مکانی خاص نشانگذاری دارد و این عمل را ترک نمیکند میتوان از انواع مواد دافع
استفاده نمود که با استفاده از مواد غیر نامطبوع غیر مضر منجر به دور نگهداشتن گربه از محل مورد نظر می شود. البته موارد تجاری دیگری نیز با مکانیزم های متفاوت وجود دارند که باعث دور نگهداشتن گربه ها از محل های خاصی میشوند که مجال معرفی همه ی آن ها در این مقاله وجود ندارد.
 

از بین بردن بو
ابتدا محل اسپری شده را کاملن تمیز کرده تا تحریک دوباره صورت نگیرد. می توان شستشو را با محلول های لباسشویی حاوی آنزیم انجام داد. ترکیب 50% سرکه با آب نیز برای اسپری کردن و دفع گربه توصیه می شود.
اگر مشکل همچنان ادامه داشت با دامپزشک مشورت کنید چراکه ممکن است مساله مربوط به مجاری تحتانی ادراری مثلن التهاب مثانه یا انسداد میزراهی باشد.
همیشه برای گربه ی خود محلی آرام را در نظر بگیرید زیرا گربه ها موجوداتی آرامش طلب هستند که درکنار خانواده احساس امنیت بیشتری دارند و این احساس باعث جلوگیری از استرس و عواقبی چون نشانگذاری می شود.
 

عوامل اضطراب آور
1. اضافه شدن شخص جدیدی به خانواده
2. نوزاد تازه متولد شده
3. حیوان خانگی جدید
4. درگیری با گربه ی دیگر
5. پر جمعیت بودن خانواده ی خود گربه
6. سابقه ی بیماری
7. تغییر در طراحی خانه یا حیاط
8. تغییر در وسایلی که گربه به آن ها عادت داشته است