صفحه-نخست » پزشکی

چند وقت پیش یکی از خوانندگان «یک پزشک»، ایمیلی زده بود و از من پرسیده بود که آیا راه حلی برای رفع چاقی زیادش سراغ دارم یا نه. گویا ایشان به خاطر وزن بسیار زیاد و بروز اخیر دیابت با مشکل مواجه شده بود و علیرغم اینکه سعی داشت با رژیم غذایی سفت و سخت، وزنش را متعادل کند، به موفقیت‌ای دست نیافته بود.

این پست، پاسخ مشروحی است به ایشان و کسانی که مشکل مشابه دارند:

یکی از شیوه‌های کاهش وزن در مورد کسانی که وزنشان بیش از حد بالاست، عمل جراحی میانبر زدن معده یا Gastric bypass surgery است. با این شیوه میزان دریافت کالری از طریق غذاها محدود می‌شود. این شیوه جراحی، به خاطر عوارض کمتر ترجیح داده می‌شود و در ایالات متحده در حال حاضر بیشتر از آن استفاده می‌شود. اگر این جراحی با ورزش و رژیم غذایی سالم همراه شود، کاهش وزن طولانی مداوم و بی‌برگشت را تضمین خواهد کرد.

نکته مهم این است که عمل میانبر زدن معده، برای هر شخصی که اضافه وزن یا چاقی دارد، مناسب نیست. از آنجا که هر جراحی‌ای عوارض و خطراتی همراه دارد، نخست باید از شیوه‌های راحت‌تر و بی‌دردسرتر کاهش وزن استفاده شود.

جراحی میانبر زدن معده، برای کسانی مورد دارد که ناتوان از کاهش وزن و ثابت نگه داشتن وزن متعادل باشند. این جراحی در مورد کسانی انجام می‌شود که:

۱- شاخص توده بودن‌شان بیشتر از ۴۰ باشد.
۲- شاخص توده بدن بین ۳۵ تا ۴۰ همراه مشکلاتی مثل فشار خون بالا یا دیابت داشته باشند.

بنابراین اگر آدمی هستید که تنها چند کیلو چاق هستید، اصلا به این عمل جراحی فکر نکنید!

شاخص توده بدن، معیار مناسبی برای تعیین وزن مناسب شماست و از تقسیم، وزن (بر حسب کیلوگرم) را بر توان دوم (بر حسب متر) تقسیم کرد. نگران نباشید! می‌توانید خیلی راحت با رفتن به اینجا یا اینجا، شاخص توده بدن خود را حساب کنید.

اگر شاخص توده بودن شما بین ۱۸٫۵ تا ۲۵ باشد، در محدوده نرمال هستید، اگر این عدد بین ۲۵ تا ۳۰ باشید، اضافه وزن دارید. اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۳۰ باشد، چاق هستید. چاقی هم درجه بندی می‌شود:
- بین ۳۰ تا ۳۵: درجه یک
- بین ۳۵ تا ۴۰: درجه دو
- بیشتر از ۴۰ : چاقی درجه سه یا مفرط

به طوری که گفته شد، تنها کسانی که بسیار چاق هستند، یعنی شاخص توده بدنشان بیشتر ز ۴۰ باشد یا شاخص بین ۳۵ تا ۴۰ به همراه مشکلات طبی داشته باشند، باید به جراحی فکر کنند.

- جراحی میانبر زدن معده: رایج‌ترین شیوه جراحی، شیوه‌ای به نام رو ان وای Roux-en-Y است،‌ در این شیوه قسمت کوچکی از قسمت فوقانی معده از مابقی معده جدا می‌شود و این قسمت، به روده باریک دوخته می‌شود. در نتیجه، غذای خورده شده، معده را میانبر می‌زند و به جای اینکه وارد معده و سپس قسمتی از روده بازیک به نام دوازدهه شود، مستقیما وارد قسمت دوم روده باریک می‌شود. به این ترتیب بیشتر غذا به جای جذب شدن در بدن، دفع می‌شود. این شیوه، کمترین میزان عوارض جانبی را دارد و همان طور که گفته شد، بیشتر از همه استفاده می‌شود.

- شیوه‌های دیگری هم برای جراحی وجود دارند، مثلا می‌تواند باندی در ابتدای معده قرار داد که مانند کمربند محکمی معده را در بر بگیرد و معده را به دو قسمت بالایی و پایینی تقسیم کند. با استفاده از این شیوه حجم محفظه معده کاهش می‌یابد و در نتیجه بیمار زودتر احساس سیری می‌کند و دست از غذا می‌کشد.

عوارض جراحی: مثل همه جراحی‌ها عوارضی مثل خونریزی، عفونت، واکنش به داروهای بیهوشی ممکن است به وجود بیاید. اما یک سری از عوارض هم درعمل میانبر زدن معده به صورت اختصاصی‌تر دیده می‌شوند:
- کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
- کاهش آب بدن
- سنگ‌های صفراوی
- خونریزی زخم معده
- فتق محل عمل
- عدم تحمل بعضی از غداها
- سنگ کلیه
- کاهش فشار خون و پایین آمدن قند خون
- یکی از عوارضی که ممکن است به وجود بیاید سندرم دامپینگ است که علایمی مثل تهوع، استفراغ، اسهال، گیجی و عرق‌ریزش داد.

بعد از عمل، بیمار نباید برای دو روز غذا بخورد. به مدت ۱۲ هفته هم باید رژیم خاضی داشته باشد که از مایعات شروع می‌شود و با غذاهای نیمه‌جامد و غذای معمولی، ادامه می‌یابد.

از آنجایی که حجم معده با این شیوه تقریبا به اندازه یک گردو می‌شود، بیمار نمی‌تواند حجم زیادی غذا بخورد، انتظار می‌رود که در عرض دو سال حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد اضافه وزن بیمار کاهش یابد.

ضربان‌سازی برای معده: اما به تازگی شیوه جدیدی و نوینی برای کاهش وزن مطرح شده است که به تازگی خبرش را خواندم و بد نیست که در انتهای این نوشته در مورد آن هم بنویسم:

در این شیوه که در یکی از بیمارستان‌های آلمان معرفی شده است، برای کاهش اشتها و وزن بیماران بسیار چاق، ضربان سازهای الکتریکی Pacemaker روی معده بیمار نصب می‌شوند.

خوبی این روش این است که آناتومی دستگاه گوارش اصلا تغییر پیدا نمی‌کند، بنابراین نیازی به بریدن معده و دوختن روده نیست! عوارض جانبی هم ندارد، کارایی‌اش هم خوب است .

خود وسیله را شرکت لندنی IntraPace می‌سازد. با یک عمل لاپاراسکوپی، از طریق ایجاد یک شکاف کوچک روی شکم، این وسیله در دیواره شکم جای داده می‌شود. حس‌گرهای دستگاه هر وقت ورود غذا به معده را حس کردند، پالس‌های الکتریکی با انرژی کم به اعصابی که حس پری و سیری را برمی‌انگیزند، گسیل می‌کنند، در نتیجه شخص فکر می‌کند که معده‌اش پر شده و حس سیری پیدا می‌کند و غذا خوردن را قطع می‌کند!

این دستگاه یک حس‌گر فعالیت هم دارد، بنابراین تحرک بیمار هم تحت نظر گرفته می‌شود و پزشک می‌تواند با استفاده از اطلاعاتی که حس‌گرهای دستگاه به کامپیوترش ارسال می‌کنند، بیمار را پایش کند.

در طرح آزمایشی،این دستگاه روی  ۶۵ بیمار نصب شد و کارایی و ایمنی آن ثابت شد. البته هنوز سازمان غذا و داروی آمریکا FDA این دستگاه را تأیید نکرده است.

این دستگاه هم در بیمارانی که شاخص توده بدن بالای ۳۵ دارند، مورد دارد. نشان داده شده که بعد از نصب دستگاه، بیماران ۴۵ درصد غذای کمتری می‌خورند و بعد از یک سال ۲۲ درصد از اضافه وزنشان کم می‌شود. بنابراین ضربان‌ساز معده نسبت به شیوه معمول جراحی میانبر زدن معده، کارایی کمتری دارد ولی به سبب سادگی و نداشتن عوارض، احتمال دارد که مقبولیت بیشتری پیدا کند.

در حال حاضر دستگاه بین ۲۰ تا ۲۳ هزار دلار قیمت دارد اما شاید با افزایش استفاده از آن و تأیید آن در آینده از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا و تولید انبوه‌اش، قیمت آن پایین بیاید.

شما می‌توانید، انیمیشن‌ای در مورد این وسیله را از اینجا به اندازه ۶٫۳ مگابایت دانلود کنید.

منبع