هشدار: زمستان آینده از امسال سردتر خواهد بود
طبیعت - یخ‌های قطب شمال همچنان در حال آب شدن است و کاهش تفاوت دمای قطب و مناطق حاره‌ای، به هوای سرد و خشک قطبی اجازه می‌دهد روی کشورهای شمالی بخزد. از این بعد احتمالا زمستان‌های سردتری هم خواهیم داشت.
بهنوش خرم‌روز: یخ‌های دریای قطب شمال همچنان به آب شدن ادامه می‌دهند و به نظر می‌رسد برای این روند پایانی هم در کار نباشد. گفته می‌شود که آب شدن یخ‌های شمالی در هجوم اخیر سرمای زمستانی به خصوص به شمال اروپا و آمریکا بی‌تاثیر نبود.
البته محققان هنوز مطمئن نیستند که این روند برای ایجاد سرمای زمستانی چه‌قدر مهم باشد. نوسانات آب‌وهوایی در اروپا و آمریکا بخصوص از دسامبر/ آذرماه گذشته به این سو، یادآور این امر است که مولفه‌های متعددی در این زمینه نقش دارند.
به گزارش نیوساینتیست، جیپینگ لیو از انستیتو فناوری جورجیا واقع درآتلانتا از سه دهه پیش روی جزییات اطلاعات مربوط به یخ و آب‌وهوا مطالعه کرده و بین وسعت یخ‌های دریای قطب شمال و زمستان‌های برفی و سرد در مناطقی که در جنوب این دریا قرار دارند رابطه‌ای پیدا کرده است.
ادام اسکیفی که گروهش شواهدی برای تایید این ارتباط به دست آورده‌اند در این‌باره می‌گوید: «این مطالعه فرضیات قبلی را در مورد این که آب شدن یخ‌های قطبی باعث سردتر شدن زمستان‌ها می‌شود، تایید می‌کند.»
این که کاهش تدریجی یخ زمستانی قطب شمال باعث شده این منطقه گرمایش زمین را بیش از سایر نواحی زمین احساس کند، پیش از این نیز تایید شده بود. هر چه یخ کم‌تر باشد، مواجهه با آب بیشتر است و از آنجاکه آب تیره‌تر از یخ است، در مقایسه با یخ، انرژی خورشید را بیشتر جذب می‌کند. وقتی برای جدا کردن آب‌های اقیانوسی گرم‌تر از هوا یخ کم‌تری وجود داشته باشد، بخش بیشتری از انرژی به عنوان گرما به جو برمی‌گردد.
در نتیجه این فرایندها، هوای قطب شمال گرم‌تر از قبل می‌شود. در برخی سال‌ها این گرم‌تر شدن تا 4 درجه رسیده بود که تفاوت چشمگیری در قطب به حساب می‌آید.
با تاثیرگذاری این تغییرات روی مناطق جنوبی‌تر، اوضاع پیچیده‌تر می‌شود. وقتی هوای قطب گرم‌تر می‌شود و در نتیجه تفاوت دمای آن با مناطق حاره‌ای کم‌تر می‌شود، جت استریم روی مناطق جنوبی‌تر می‌خزد و مقداری از قدرت آن کاسته می‌شود. این پدیده به عنوان نوسان قطب شمالی منفی شناخته می‌شود. در طول این فازهای منفی، جت استریم باعث دور شدن هوای گرم مدیترانه‌ای می‌شود و در نتیجه به هوای سرد و خشک قطب شمال اجازه می‌دهد کشورهای شمالی را در بر بگیرد.
چرخه‌های خورشیدی
در حالی که مطالعات لیو، فرضیه وجود ارتباط بین یخ قطبی و نوسان قطب شمالی منفی با زمستان‌های سخت را بیش از پیش تایید می‌کند، اسکیفی و دیگران به این نکته اشاره دارند که این، تنها یکی از چندین مولفه موثر است.
یکی از مواردی که باید در نظر داشت این است که زمستان امسال نسبتا معتدل شروع شد. نوسان قطب شمال تنها در اواسط ژانویه/ اواخر دی ماه وارد فاز منفی شد و سرمایی را به راه انداخت که جان صدها نفر را در اروپای شرقی و آسیا گرفت. در نتیجه عوامل دیگری هم موثرند.
جیمز اوورلند از آزمایشگاه محیط دریایی اقیانوس آرام واقع در سیاتل بر این باور است که آب‌وهوایی که ما طی ماه‌های اخیر تجربه کرده‌ایم بسیار به تغییرات طبیعی وابسته است. لیو که با این فرضیه موافق است می‌گوید: «در کنار جریان‌های غیرعادی مربوط به یخ‌ها، عوامل دیگری هستند که روی بارش برف تاثیر می‌گذارد. این عومل از جمله چرخه ال نینو/ لا نینو و تغییرات نسبتا دهه‌ای در فعالیت خورشیدی هستند. ال‌نینو و کمینه خورشیدی هر دو زمستان‌های سرد را به دنبال دارند.»
تعادل
چالش بزرگ در حال حاضر این است که دانسته‌های خود در مورد مولفه‌های مختلف را در قالب یک مدل بزرگ کامل کنیم تا بفهمیم همه آن‌ها در کنار یکدیگر چه‌طور عمل می‌کنند. اسکیفی در این مورد می‌گوید: «اگر این پدیده تنها به خورشید بستگی داشت، باید از زمستان‌های سرد به سمت زمستان‌های معتدل‌تر پیش می‌رفتیم. چون در حال حاضر فعالیت خورشیدی در حال افزایش است.»
از سوی دیگر نتایج مطالعات لیو نشان می‌دهد که کاهش پوشش یخ‌های قطب شمال تاثیر معکوسی دارد. حال این که این دو عامل در تضاد با هم چه‌طور به تعادل می‌رسند و در کوتاه‌مدت چه اتفاقی می‌افتد غیرقابل پیش‌بینی است.
در بلندمدت، فعالیت خورشیدی به چرخه خود و کاهش و افزایش ادامه می‌دهد، اما ما انتظار داریم که یخ‌ها همچنان به آب شدن ادامه دهند. اوورلند می‌گوید: «اگر به 30 سال آینده نگاه کنید، در حدود 80 درصد از قطب شمال بدون یخ خواهد بود، رقمی که در حال حاضر 30 تا 40 درصد است. بنابراین می‌توانیم انتظار زمستان‌های سردتری را در آینده داشته باشیم.»