وضعیت نابسامان محیط زیست امروز ایران به خصوص حیات وحش بر كسی پوشیده نیست. در این شرایط وانفسای گسترش شكار غیر مجاز، خشونت علیه حیوانات، نابودی منابع طبیعی چون جنگل ها و مراتع و خشك شدن دریاچه‌ها باید شاهد تبلیغ شكارپرندگان از سوی هنرمندان و بازیگران هم باشیم! خانم هنرپیشه به همراه عكسی از به سیخ كشیدن چندین گنجشك استاتوس می‌كند گنجشک خوری با دوستان! اتفاقی نادر و اسفناك برای محیط زیست ایران كه واكنش‌های منفی را در فضای مجازی در پی داشته است. فارغ از اینكه شكار گنجشك به تصویر كشیده شده مطابق قوانین محیط زیست بوده یا خیر؟در این گزارش به بررسی قوانین شكار پرندگان و نظر فقه و شرع در رابطه با شكار برای تفریح پرداخته ایم.
شكار به قصد تفریح غیر شرعی است
پیمان حاج محمود عطار، حقوقدان با انتقاداز شكار بی رویه در كشور توضیح داد: طبق نظر فقها منطبق با منابع شرع اسلام شكار جانداران اعم از حلال گوشت یا حرام گوشت به قصد تفریح و سرگرمی دارای اشكال شرعی است.این وكیل دادگستری تاكید كرد: عموم فقها اتفاق نظر دارند كه شكار و صید در مناطق آزاد نظیر بیابان‌ها،جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دریا باید به قصد رفع نیاز شكارچی و صیاد باشد.
شكارچی یا صیاد فقط برای رفع حاجت خود و خانواده تحت تكفل خود می‌تواند اقدام به شكار و صید كند. وی ادامه داد: از نگاه قوانین به موضوع شكار نیز باید توجه داشت كه طبق قانون، شكارو صید جانوران و
حیوانات و حتی استفاده از اسلحه نیازمند دریافت پروانه شكار و صید است. شكار
حیوانات وپرندگان و صید انواع ماهی‌ها باید با مجوز انجام شود. عطار خاطر نشان كرد: از لحاظ قانونی كسی‌كه بدون پروانه شكار و پروانه استفاده از اسلحه اقدام به شكار كند باید مورد تعقیب كیفری و مجازات كیفری قرار گیرد.
این‌حقوقدان با انتقاد از عمل هنرپیشه خانمی كه با افتخار از مراسم گنجشك‌خوری با دوستانش یاد‌می‌كند،گفت: از لحاظ اخلاقی این رفتار نه‌تنها درست نبوده كه از لحاظ قانونی هم باید مشخص شود گنجشك‌ها چگونه و تحت چه شرایطی شكار شده‌اند.عطار توضیح داد: هنرمندان به عنوان سرلوحه مهربانی، عطوفت و بخشش در جامعه شناخته می‌شوند و در نمونه اخیر تعدادی از هنرمندان نام آور و پیشكسوت برای جلب رضایت از اولیای دم یكی از محیط‌بانان محكوم به قصاص اقدام كردند و در نهایت او مورد بخشش و عفو اولیای دم قرار گرفت.
شكار پرندگان در فصل شكار
از قانون شكار فقط شنیده ایم كه شكار بدون مجوز خلاف قانون است و كمتر در رابطه با انواع شكار ها از جمله پرندگان اطلاع رسانی شده است، بسیاری فكر می‌كنند شكار پرندگانی چون گنجشك قانونی است و نیاز به مجوز قانونی ندارد.در حالی كه پروانه شکار پرندگان فقط به تفنگ‌های ساچمه زنی تعلق می گیرد.فصل شکار پرندگان وحشی به طور کلی از اول شهریور ماه شروع و تا پایان اسفند ماه ادامه دارد.البته این فاصله زمانی برای پرندگان مختلف متفاوت است،برای مثال شکار کبک و کبک چیل وتیهو از اول مهر ماه تا پانزدهم بهمن ماه مجاز است یا شکار انواع اردک ،مرغابی،غاز،با قرقره از پانزدهم شهریور تا پایان اسفند ماه امكانپذیر خواهد بود.
همچنین هر شکارچی بعد از اخذ پروانه شکار مجاز است در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه هر هفته به شکار پرندگان وحشی غیر حمایت شده برود. هر شکارچی مجاز است در هر مسافرت شکار حد اکثر تعداد ۶ قطعه از پرندگان قابل شکار مجاز را شکار كرده و به همراه داشته باشد.مشروط بر آنکه تعداد غاز در مجموع از دو قطعه و تعداد کبک از ۵ قطعه و تعداد تیهو و کبک چیل از ۲ قطعه تجاوز نكند.
مجوز فروشی برای شكار گنجشك در البرز
شكار انواع پرندگان نیازمند مجوز قانونی است و درفصل شكار باید انجام شود.هنوز از خاطر نبرده‌ایم كه سال گذشته استان البرز برای شكار گنجشك مجوز فروشی كرد و به گفته شاهدان عینی تعداد گنجشك ها در اواخر سال گذشته به شدت كاهش یافت. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کرج در گفت‌وگو یی اعلام كرد كه در استان البرزبا پرداخت مبلغ ۱۲۰ هزار تومان مجوز شكار گنجشك و سار صادر می‌شود. این خبر دارای دو نكته بود اول اینكه برای شكار گنجشك هم باید مجوز داشت و دوم اینكه مجوز شكار برای استفاده از تور است نه تفنگ.فردین حکیمی گفته بود: فصل مجاز شکار این پرندگان و مدت اعتبار پروانه از تاریخ صدور تا پایان بهمن ماه 92است و روزهای مجاز برای شکار سه روز آخر هفته یعنی روزهای چهارشنبه ، پنج شنبه و جمعه تعیین شده است. بهای هر پروانه شکار یک میلیون و۲۰۰ هزار ریال است. شکارچیان گنجشک تنها مجاز به صید دو گونه گنجشک خانگی و گنجشک سینه سیاه هستند و صید سایر گونه ها ممنوع بوده و مشمول پرداخت ضرر و زیان خواهد بود.
ضرورت نظارت بر كسانی كه وارد قلمروی محیط زیست می شوند
علی مشهدی در زمینه شكار
حیوانات توضیح داد: در قانون، شكار برخی از گونه‌ها ممنوع شده است و هدف قانون شكار و صید، محافظت از گونه‌های در معرض خطر و جلوگیری از انقراض گونه‌هایی است كه در معرض نابودی قرار دارند. البته باید گفت تمامی گنجشك‌سانان حفاظت شده نیستند و در مورد شكار آن‌ها محدودیتی اعمال نشده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه قم نیز در گفت‌وگو با«قانون»خاطرنشان كرد: طبق لیستی كه کنوانسیون سایتس ارائه كرده و ایران هم عضو آن است، برخی از گونه‌های گنجشك‌سان نیز حفاظت شده هستند و شكار آن‌ها ممنوع است. این حقوقدان ادامه داد: یكی از تكالیف ماموران حفاظت از محیط زیست نظارت بر كسانی است كه وارد قلمروی محیط زیست می‌شوند. مشهدی با اشاره به محدودیت‌هایی كه در مورد شكار وجود دارد تصریح كرد: این محدودیت‌ها، زمانی، مكانی و نوعی هستند كه قانونگذار برای شكار پیش‌بینی كرده است. محدودیت مكانی به معنای آن است كه در هر مكانی نمی‌توان مبادرت به شكار كرد مثلا در مناطق حفاظت شده یا پارك ملی .
وی ادامه داد: محدودیت زمانی یعنی، در زمان‌های خاصی كه
حیوانات زادو ولد یا تخم‌ریزی می‌كنند شكار ممنوع است و محدودیت نوعی هم كه گونه‌خاصی از
حیوانات را نمی‌توان شكار كرد یا روش خاصی از شكار را نمی‌توان انجام داد مانند تور انداختن یا روش‌هایی كه قانونگذار ممنوع كرده، مانند صید با باروت، شكار از طریق انفجار یا روش‌هایی كه در شب به‌صورت سنتی اقدام صورت می‌گیرد. این حقوقدان با بیان اینكه در مورد این افراد باید دید مكانی كه شكار صورت گرفته مكان عمومی بوده یا خصوصی توضیح داد: اگر ملك خصوصی باشد و خود صاحب باغ مبادرت به شكار كرده باشد باید دید گونه‌های حفاظت شده بوده یا خیر؟ زیرا اگر بخواهیم در عالم حقوق حكم دهیم باید فرض‌های متعددی را درنظر بگیریم.
مشهدی در خاتمه یادآور شد: برخی از گونه‌های گنجشك‌سانان محافظت شده هستند اگر این پرنده‌ها جزو گونه‌های محافظت شده کنوانسیون سایتس و گونه‌هایی كه قانون شكار و صید آن‌ها را ممنوع كرده باشند قطعا قابل پیگیری است و مشمول جریمه هم
هست ولی در هر صورت باید گفت این كار خلاف موازین اخلاقی است و انتشار این تصاویر باعث ترویج شكار خواهد شد.
جزای نقدی برای متخلفان
براساس این گزارش اگر اقدام این هنرپیشه مطابق قانون نبوده باشد و اگر بدون مجوز شكار وحمل اسلحه این اتفاق افتاده باشد حداقل مجازات او و دوستانش طبق قانون به ازای 30 قطعه گنجشک که در تصویر دیده می شود باید جریمه نقدی پرداخت شود.
شاید مبالغ جزای نقدی خیلی چشمگیر نباشد اما رسیدگی به تخلفات می تواند مهم‌ترین عامل در بازدارندگی از تكرار جرائم باشد.اگر هم مطابق قانون كه البته الان فصل شكار نیست اقدام شده باشد مطابق فقه و شرع شكار برای تفریح نهی شده است.