امروزه شاهد افزایش طول عمر سگ‌ها نسبت به گذشته هستیم، این امر می‌تواند دلیل بر پیشرفت علم دامپزشکی و روش‌های پیشگیری مانند واکسیناسیون و درمان‌های ضدانگلی باشد.

در حال حاضر یکی از بیشترین بیماری‌هایی که حیوانات خانگی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند «بیماری‌های دهان و دندان» است؛ پس ضروری است برای جلوگیری از این بیماری‌ها به بهداشت دهان و دندان حیوانات (Oral hygiene in dogs) خود رسیدگی کنیم؛ چه به صورت تخصصی توسط دامپزشک و چه به طور ساده در خانه!

بیماری‌های دندانی در سگ
• پلاک: دندان اغلب سگ‌ها دچار حفره می‌شود ولی آنچه در بین آنها شایع‌تر است بیماری‌های لثه و جرم‌های دندانی است. پلاک بر اثر تجمع تکه‌های غذا و باکتری‌ها در طول خط لثه شکل می‌گیرد که می‌توانیم با مراقبت‌های معمول خانگی این پلاک‌ها را از بین ببریم.

• جرم(تارتار): در صورتی که مواد معدنی مخلوط در بزاق در معرض پلاک‌ها قرار بگیرند تارتار شکل می‌گیرد که اتصال محکمی به دندان‌ها دارد.

جرم دندان باعث التهاب، تورم و سوزش لثه می‌شود که قرمز شدن لثه را نیز به همراه دارد، در این شرایط ضروری است که جرم‌ها توسط دامپزشک و با ابزار خاص (اسکالر) برداشته شوند.

بیماری‌های لثه و دهان در سگ‌ها
در صورتی که جرم از بین نرود، در زیر لثه‌ها تجمع می‌یابد و سرانجام موجب فاصله گرفتن لثه از دندان می‌شود، این اتفاق باعث ایجاد حفره‌ای در لثه می‌شود که رشد باکتری‌ها را در این محل تشویق می‌کند. در این مرحله حیوان دچار عارضه غیرقابل برگشتی به نام «بیماری پریودنتال» می‌شود که می‌تواند بسیار دردناک باشد و منجر به از دست دادن دندان‌ها و آسیب به استخوان‌های ازاف آنها و ایجاد آبسه و عفونت شود. وقتی رشد باکتری‌ها ادامه پیدا کند باعث افزایش تعدادشان و نهایتا ورودشان به سیستم گردش خون می‌شود که می‌تواند باعث عفونت دریچه‌های قلبی (اندوکاردیت)، کبد و کلیه‌ها شود. اگر این بیماری‌ها توسط دامپزشک درمان شود پیشرفت بیماری کند شده و گاهی بیماری به کلی ازبین می‌رود.

برنامه مراقبت دندانی شامل چیست؟
– مراجعه مرتب به دامپزشک (شامل معاینه دهانی)
– تمیز کردن دندان‌ها توسط دامپزشک
– مراقبت‌های روزانه از دندان‌ها در خانه

معاینه دهانی توسط دامپزشک
dog-mouth-2

یک معاینه کامل دهانی می‌تواند مشکلات بالقوه مانند پلاک، تجمع جرم و رسوب، التهاب لثه، بیماری‌های پریودنتال، دندان‌های شکسته و آبسه‌ها را تشخیص دهد.

اعمال معاینه دهانی
– بررسی سر و صورت حیوان برای عدم تقارن، تورم و ترشحات
– معاینه سطح بیرونی دندان‌ها و لثه‌ها و گزیدگی
-باز کردن دهان برای بررسی سطح داخلی دندان‌ها، لثه، زبان، کام، مخاط دهانی، لوزه‌ها و ناحیه زیر زبان
– لمس و ارزیابی اندازه، شکل و قوام غدد بزاقی و غدد لنفاوی در گردن

تمیز کردن دندان‌ها توسط دامپزشک
برای جلوگیری از بیماری‌های دندانی سگ شما نیاز به برنامه‌ای برای مراقبت دائمی دندان‌ها در خانه دارد. مسواک زدن باعث از بین بردن پلاک‌ها می‌شود در حالی که روی جرم‌ها اثری ندارد، بنابراین اگر دندان سگ شما دارای جرم (رسوب) است، لازم است که دامپزشک آنها را از بین ببرد و دندان‌ها را جرم‌گیری کند.

رویه جرم‌گیری دندان‌ها
– بی‌هوش کردن حیوان
– رادیوگرافی برای ارزیابی سلامت همه دندان‌ها و استخوان‌های اطراف دندان
-شست و شوی دهان با جریانی سریع از محلول ها برای از بین بردن باکتری ها
– تمیز کردن دندان با اسکالر‌های دستی و اولتراسونیک که همه جرم‌ها را از بالا تا زیر خط لثه از بین می‌برد (این کار بسیار مهم است و تنها زمانی امکان پذیر است که حیوان تحت بی‌هوشی باشد)
– بررسی مناطقی که جرم باقی مانده است به وسیله محلول افشا کننده
– جرم گیری دندان‌ها برای از بین بردن خراش‌های خیلی ریز و میکروسکوپی
-بازرسی هرکدام از دندان‌ها و لثه اطراف آن برای یافتن کوچک‌ترین نشانه‌ای از بیماری
– شست و شوی دوباره دهان با محلول ضدباکتریایی
– در صورت تمایل استفاده از یک عامل شیمیایی برای به تاخیر انداختن تشکیل پلاک‌ها

مراقبت خانگی
dog-mouth-4

مراقبت خانگی از دهان شامل معاینه دقیق دهان سگتان و مسواک زدن دندان‌هایش می‌باشد. مسواک زدن با قاعده و منظم دندان‌های سگتان برای پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان و سایر بیماری‌ها حائز اهمیت است.

حذف مکانیکی پلاک‌ها
یکی از راه‌های حذف پلاک‌ها استفاده از اسباب بازی‌های مخصوص است؛ البته باید دقت کرد از اسباب بازی‌هایی که باعث ساییده شدن و از بین رفتن دندان‌ها می‌شود استفاده نکنیم.

اگر سگی پرخاشگر دارید که به گاز گرفتن علاقه دارد و دوست دارد اسباب بازی‌هایش را بشکند، اصلا نباید اجازه این کار را به او بدهید بلکه باید اسباب بازی‌هایی را برایش تهیه کنید که در دهانش جا نشود و نتواند آنها را در دهان گیرد.

علاوه بر تمام موارد گفته شده، اگر نفس سگ شما خوش بو و تازه نیست و با بوی بد دهانش مشکل دارید یکی از راه حل‌ها برای شما استفاده از جعفری تازه به صورت ریز شده در غذای سگتان است. جعفری یکی از گیاهان معمول و کاملا بی خطر برای سگ ها است (دقت داشته باشید که استفاده از این گیاه در دوران بارداری ممنوع است چرا که جعفری محرک رحم است). از آنجایی که این گیاه ضد میکروبی است تاثیر بسزایی در جلوگیری از رشد باکتری‌ها و سایر اجرام در دهان سگ شما دارد.

آنچه در پیش رو داریم
dog-mouth-3

علم دندانپزشکی در حیطه دام در حال پیشرفت روزافزون است. حتی حیوانات خانگی می‌توانند رویه‌هایی مشابه با انسان‌ها داشته باشند مثل روت کانال و ارتودنسی

– محصولات جدیدی که به طور مستمر به بازار عرضه می‌شوند زمینه مناسبی را برای نگهداری و مراقبت خوب دهانی برای دامپزشکان و صاحبان حیوانات خانگی فراهم آورده است. ماه فوریه هر سال «ماه سلامت دهان و دندان حیوانات خانگی» نامیده شده است تا راهی باشد برای یادآوری و گوشزد اهمیت بهداشت دهان و دندان حیوانات خانگی به صاحبانشان.

مطمئن باشید مراقبت خوب دهانی بخشی از سلامت حال و آینده حیوان خانگی شماست!