پرشین پت > > گنبد سلطانیه تجلی و نماد هنر و معماری اسلامی ایران

گنبد سلطانیه تجلی و نماد هنر و معماری اسلامی ایران

تاریخ ایجاد 1389/01/04
مشاهده 6815
بازگشت

گنبد سلطانیه تجلی و نماد هنر و معماری اسلامی ایران
زنجان - خبرگزاری مهر: بنای باشکوه قامت افراشته در دامن چمن تاریخی سلطانیه، عظیم ترین گنبد آجری جهان است که استوار و مستحکم خودنمایی می کند تا بار دیگر هنر و معماری اسلامی و ایرانی را به رخ تماشاگران خود بکشاند. به گزارش خبرنگار مهر، گنبد سلطانیه با ارتفاعی نزدیک به دو هزار متر از سطح دریا در 36 کیلومتری شهرستان زنجان و با فاصله چهار کیلومتری از جاده قزوین زنجان در دشت سلطانیه و در کنار چمن سلطانیه واقع شده است .

دشت وسیع سلطانیه که از دامنه کوههای شمالی منطقه آغاز و تا اولین رشته کوههای جنوبی منطقه ادامه پیدا می کند، تقریبا در نقطه مرکزی چمن سلطانیه را که همانند تخته فرش تنیده از ابریشم است ، در آغوش کشیده است.

دشت سلطانیه به استناد مدارک باستانشناسی خواستگاه استقرار های مختلفی از هزاره های پیش از تاریخ به بعد است و سرچشمه رودخانه های زنجانرود و ابهر رود است.

این دو رودخانه پس از قدرت گرفتن از آبهای تحت الارضی چمن سلطانیه در طول مسیر و کنار شاخه های فرعی خود به نوعی باعث پدید آمدن و قوام استقرارهای مختلفی شده اند.

ساخت گنبد

در خصوص تاریخچه شهر سلطانیه و گنبد آن می خوانیم هنگامی که ارغوان خان - پسر آباقا خان -چهارمین ایخان مغول بر اریکه سلطنت تکیه زد ، تصمیم گرفت در محل سلطانیه فعلی شهری بنا کند .

بدین رو دستور داد « قلعه ای که دور باروی آن 12هزار گام باشد ، از سنگ تراشیده بسازند »‌. ارغون پس از ساختمان این قلعه ، در حالی که هنوز نیمه کاره بود در آن مسکن گزید و به سال 691 ه . ق در گذشت و در همان جابه خاک سپرده شد.

غازان خان - جانشین وی - از پیگیری کار پدر منصرف شد و متوجه تبریز و احداث محله شنب غازان شد.

با به حکومت رسیدن الجایتو به سال 702 ه. ق کار ساخت شهر سلطانیه از سر گرفته شد . وی دستور داد شهری بسازند که دور آن 30 هزار گام باشد، همچنین قلعه ای کوچک به مساحت 2000 گام که با حصار و 16 برج در بر گرفته می شد.

عرض دیوارهای قلعه به اندازه ای بود که چهار سوار به آسانی می توانستند در کنار هم بر روی آن حرکت کنند . الجایتو همچنین امر کرد آرامگاه با شکوهی برای وی بسازند.

اولجایتو پس از طرح سلطانیه تصمیم گرفت که به تقلید از آرامگاه برادرش غازان خان، آرامگاه رفیع و با شکوهی برای خود بسازد به همین جهت برای بر پایی این آرامگاه، هنرمندان از هر سو به سلطانیه آمدند تا یکی از شاهکارهای عظیم دوره مغول را به عرصه ظهور برسانند .

بنای گنبد سلطانیه بر اساس طرح آرامگاه غازان خان که آن نیز از بنای آرامگاه سلطان سنجر در(مرو) الهام گرفته، ساخته شد، با این تفاوت که پلان آرامگاه سلطان سنجر مربع و پلان گنبد سلطانیه هشت ضلعی است.

اگر چه تا حدود زیادی معماری آرامگاه سلطان سنجر در بنای سلطانیه تاثیر گذاشته بود، لیکن نکات ابتکاری در بنای اخیر به حدی است که آنرا به صورت یکی از شاهکارهای هنر و معماری ایران در آورده است که بعد ها نمونه و الگویی برای احداث تعداد زیادی از ابنیه این دوره شد. همچنین معماری گنبد سلطانیه را شخصی به نام سید علی شاه انجام داده است.

ظاهراهنگامی که اولجایتو امر به احداث آرامگاه خود کرد هنوز یکی از مذاهب اسلام را به عنوان مذهب رسمی انتخاب نکرده بود.

وی تقریبا در هنگامی که کار ساختمانی گنبد رو به اتمام بود، سفری به عراق کرد و تربت پاک امام حسین (ع)و حضرت علی (ع) را در کربلا و نجف زیارت کرد.

بنا به قولی بر اثر تشویق و ترغیب علما و روحانیون بزرگ شیعه که در دستگاه حکومتی صاحب منزلتی بودند، اولجایتو مذهب تشیع را به عنوان مذهب رسمی پذیرفت و بعد از مدتی تصمیم گرفت که آرامگاه خود را به ائمه اختصاص دهد.بدین منظور قصد انتقال اجساد مطهر آنان (امام علی (ع) و امام حسین (ع)) را به سلطانیه داشت، تا بر رونق تجاری و اهمیت مذهبی پایتخت جدید التاسیس خود بیفزاید.

لذا دستور داد تا تزئینات داخلی بنا که تا آن روز انجام نگرفته بود، به گونه باشد که در آن شعائر مذهب تشیع بخوبی مورد استفاده قرار گیرد.به همین جهت بود که کلمه «علی» به طور مکرر با کاشی در متن آجر نوشته شده است .

انتقال اجساد مطهر ائمه (ع) بخاطر مخالفت شدید علمای شیعه و یا به قولی، خواب سلطان که حضرت علی (ع) را از این عمل ناراضی دیده بود انجام نگرفت و سلطان از این کار منصرف شد.

الجایتو در سال 716 ه. ق ، بعد از یک بیماری نسبتا طولانی در گذشت و با فوت او ، موقعیت سلطانیه نیز ساقط شد و با سقوط سلسله ایلخانان ، آخرین رمق سلطانیه کشیده شد .

سلطانیه در سال 786 ه. ق در حمله تیمور لنگ غارت و چپاول شد و بسیاری از ابینه آن ویران گشت و مردمانش کوچ کردند . در عهد میران شاه – پسر تیمور – این شهر دوباره مورد ویرانی قر ار گرفت و سرانجام در نتیجه جنگی که بین قرا یوسف و فرزند میران شاه به نام ابوبکر رخ داد ، شهر سلطانیه به کلی موجودیت سیاسی و اقتصادی خود را از دست داد.

سلطانیه؛ نماد هنر ایرانی و اسلامی

علاوه بر کتیبه های متعدد مشتمل بر آیات قرآنی ، احادیث نبوی و اسماء جلاله و مقدسه که در بخش های مختلف بنا درج شده ، در سطح جرز ایوان های جنوب شرقی و غربی نیز در لابه لای نقوش تزیینی ، نام علی (ع) به طور مکرر به خط ثلث و در گرداگرد آن کلمات ابوبکر ، عمر ، عثمان ، علی (ع) حسن (ع) و حسین(ع) تکرار شده است . وجود اسامی خلفای راشدین ، انتساب این نقوش را به دوره صفوی مردود می سازند .

در طبقه اول ایوان شمال غربی نیز عبارت «السلطان محمد الجایتو » با خط آبی گچ چندین بار تکرار شده است . در خصوص دلایل وجودی دو لایه تزیینی در بنا، نظریات مختلفی ابراز شده است. همان طور که گفته شد، برخی عقیده دارند که لایه اول به قصد انتقال آرامگاه های مطهر حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) صورت گرفته که پس از انصراف از این کار ، لایه تزیینی دوم – که بیشتر نشانه مذهب تسنن است – برروی لایه اول اجرا گردیده است .

عقیده دیگر این است که بناهای ارگ سلطانیه ابتدا با نظارت خواجه سعد الدین و سپس خواجه رشید الدین فضل اله ساخته و پرداخته شده که پس از قتل خواجه سعد الدین در سال 711 ه. ق و سپس خانه نشین وکشته شدن خواجه رشید الدین و قبضه شدن دار الحکومه توسط تاج الدین علی شاه، وی آثار نامبردگان را ازبین برده است. نظریه سومی نیز که مطرح است ، تغییر مذهب الجایتو از تشیع به تسنن است.

درباره ورودی های اصلی به فضای داخلی ، به خاطر وجود راه های متعدد ، نظریه های مختلفی ابزار شده که عمدتاً ایوان های شرقی و شمالی را به عنوان ورودی های اصلی معرفی کرده اند و وجود کتیبه های مفصل ایوان شرقی و کتیبه های به خط ثلث ایوان شمالی ، مؤید این نظر است . به نظر می رسد در گذشته ، راه های دیگر با پنجره های آهنی مسدود می شده اند .

کف بنای گنبد سلطانیه با زیر سازی آجر فرش و شفته آهک و روکش سنگ مرمر سفید یا سنگ رخام فرش شده بوده است . با کاربردی ، بالکن های هشتگانه ای هستند که از ایوان پدید آمده اند و به نوبه خود دارای تزیینات زیبایی اعم از کایکاری مقرنس کاری ، تسمه کشی ، گچکاری و تلفیق آجر و کاشی و سر انجام کتیبه های متعدد هستند .

این ایوان ها که رو به بیرون هستند ، هریک به طور متقارن به سه واحد طاق و تویزه تبدیل شده و آرایش سقف آنها زیباترین و جذابترین تزیینات هنر گچبری ایران است . راه پله ها از طبقه اول شروع می شود و تا بالای مناره ها ادامه پیدا می کند.

بنای گنبد سلطانیه از نظر تزیینات یکی از موفقترین نمونه های معماری اسلامی ایران به شمار می رود . عوامل مختلف تزیینی بنای گنبد سلطانیه عبارتند از 1- تزیینات آجری 2- تزیینات گچبری 3- کتیبه ها 4- کاشیکاری . 5- تزیینات رنگ و نقاشی . 6- تزیینات سنگی . 7- تزیینات چوبی؛ در این بنا از ، تزیین آجری به سه صورت : آجرهای قالبی ، آجرهای کنده کاری و تلفیق آجر و کاشی استفاده شده است .

آجر قالبی در چهار ایوان جنوبی ، شرقی ، شمال شرقی و شمال غربی به کار گرفته شده و شامل نقوش هندسی ، گیاهی گاه به همراه کتیبه هایی است . آجر های کنده کاری شده فقط در دوایوان ، در دو جبهه شرقی و جنوبی استفاده شده و روش تزیین آنها آلت و لغت است.

از دیگر عوامل تزیینی در گنبد سلطانیه ، گچ است که به وفور در نمای داخلی و خارجی بنا به کار رفته است . گچ در اینجا به صورت زنده و پخته و زمانی به حالت مرده و خام در پشت بند کاشی ها ، ملاط آجرها ، گچبری ها ، کتیبه هات و تزیینات قالبی و استامپی در ابعاد مختلف به خدمت گرفته شده است . این نوع تزیین درکنار تنوع و گستردگی ، از تکنیک و هنر بسیار بالایی در این بنا برخورد دار و شایسته مطالعه و تحقیقات گسترده تر است .

تزیینات کاشیکاری نیز در این بنا از جایگاه ویژه ای برخوردار است . نمای اصلی گنبد ، منارهای هشتگانه گیلویی بالایی ایوان های هشتگانه در طبقه دوم پشت بغل قوس های 24 گانه مزبور و حاشیه های تزیینی آنها ، جذابترین نوع کاشیکاری را به نمایش می گذارد که گاه با کتیبه هایی همراه است . در نمای داخل ، دو لایه تزیینی با کاشی مشخص است .

در تزیینات گنبد سلطانیه کتیبه نویسی نیز همانند سایر پدیده های هنری یکی از بدایع بی بدیل هنر خطاطی در معماری اسلامی ایران است . کتیبه های دوره نخست تزیینات – به استثنای چند مورد – عموماً به خط کوفی زیبا و به سبک معقل ،شجر، توشیح و مورق و کتیبه های دوره دوم به خط جلی ثلث و انواع خطوط کوفی ، محقق ، ریحان و نسخ نوشته شده است . کتیبه های ایوان های غربی ، اززیباترین خطوط این بنای تاریخی است که از نظر فضا سازی و ایجاد عظمت در بنا – به لحاظ عمود بودن کلمات – اهمیت بسزایی دارد .

ثبت گنبد سلطانیه در فهرست میراث جهانی

گنبد سلطانیه بزرگ ترین گنبد آجری جهان در تاریخ 24 تیرماه 1384 در کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر دوربان آفریقای جنوبی به عنوان هفتمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

گنبد هشت ضلعی سلطانیه به لحاظ تزیینات آجرکاری، کاشیکاری و معماری جزو منحصر به فردترین آثار دوره اسلامی محسوب می شود.

اشیاء بدست آمده از کاوش های باستان شناسی ارگ و شهر قدیم سلطانیه شامل انواع کاشی زرنگار و زرین فام ، پی سوزهای سفالی ساده و دسته دار ، قطعاتی از فقاع سفالی ، کاسه های سفالی ساده و لعابدار ، انواع دوات سفالی لعابدار دوره صفوی ، انواع بشقاب لعابدار منقوش دوره ایلخانی از جمله اشیاء در معرض نمایش در این مجموعه است که مطمئنا می تواند خاطره بازدید از گنبد سلطانیه را برای مسافرین نوروزی ماندگار نماید.

The underlying connection was closed: Could not establish trust relationship for the SSL/TLS secure channel.

نظرات کاربران

ارسال به دوستان

نام شما

ایمیل شما

ایمیل گیرنده

توضیحات

کد امنیتی

کدی که در زیر نمایش داده شده است را وارد نمایید

◄ خانه گربه جنگ ستارگان
◄ مبلمان مدولار برای گربه های خانگی
◄ اسباب‌بازی‌های گهواره‌ای به شکل هیولا
◄ خانه گربه مدرن
◄ مبلی برای انها که گربه دارند
◄ مبل برای گربه ها
◄ بسته بندی عسل غیرمعمول
◄ مبلمان مدرن گربه‌پسند
◄ حیوانات خوردنی
◄ خانه گربه مدرن
◄ بسته بندی عسل
◄ گهواره ای برای گربه
◄ مبلمان مدرن گربه‌پسند
◄ دستگیره هایی شبیه به اختاپوس
◄ وشیدنی ساده به دم گربه‌ای
◄ کیف دستی خلاقانه ای که شبیه یک گربه
◄ Homer Simpson Backs Into Bushes
◄ خلال دندان جوجه تیغی
◄ جعبه گوسفندی برای گاموا
◄ جوجه تیغی جلیقه ای
◄ شامپو بچه لاستیکی اردک
◄ کفش‌های خلاقانه طراحی‌شده برای شبیه به دو موش
◄ ظرف کره ای جذاب با طرح نهنگ بازیگوش
◄ خرگوش های خرگوش واقعی
◄ کیف منحصر به فرد و جسورانه ای به شکل موش
◄ حیوان وحشی درونی خود را رها کنید
◄ قیچی آشپزخانه خلاقانه با دسته خفاشی
◄ کیف منحصر به فرد و جسورانه ای به شکل موش
◄ بلوک چاقوی خلاقانه
◄ کیف مدرسه مینیاتوری ژاپنی که برای سگ شما
بعدی 1 قبلی

◄ خانه گربه جنگ ستارگان خانه گربه جنگ ستارگان خانه گربه AT-AT خانه گربه حمل و نقل زرهی تمام زمین خانه گربه ATAT ویتنی فابر AT-AT Walker Cat House خانه گربه جنگ ستارگان AT-AT Star Wars AT-AT Walker Cat House ◄ مبلمان مدولار برای گربه های خانگی خانه گربه ممتاز ساخته شده از چوب با کیفیت بالا و پوست گوسفند مجلل از طرحی از بالا به پایین استفاده می کند تا پناهگاهی راحت برای گربه شما فراهم کند. مبلمان مدولار برای گربه های خانگی طراحی شده توسط Catissa از Haapsalu، استونی. صرفه جویی در فضا و طراحی قابل نصب بر روی دیوار، فضای کف را به حداکثر می رساند و آن را برای خانه هایی با هر اندازه ای ایده آل می کند. سطوح رنگ شده در برابر تجمع گرد و غبار مقاوم هستند و تمیز کردن آنها بسیار آسان است و ظاهری بکر را همیشه تضمین می کند. خانه گربه مدولار معلق مکانی سرگرم کننده و امن برای آرامش است. با استفاده از نردبان همراه، حیوان خانگی شما به راحتی به خانه درخت گربه دسترسی خواهد داشت ◄ اسباب‌بازی‌های گهواره‌ای به شکل هیولا اسباب‌بازی‌های گهواره‌ای به شکل هیولا طراحی شده‌اند تا تعادل کامل را حفظ کنند و بدون خطر واژگونی، ریتم تاب خوردن بهینه را امکان‌پذیر می‌سازند. Rocking Monsters ساخته کنستانتین بولیموند شبیه کوسه ها و دیگر موجودات دریایی است. آنها یک سواری راحت را برای بچه ها در هر اندازه ای فراهم می کنند. ایمنی اولویت اول است. هر هیولای گهواره ای به طرز ماهرانه ای از نظر وزن و نسبت های فیزیکی متعادل است. طراحی شده و ارگونومیک برای کودکان با قد 3 فوت و بالاتر. این اسباب‌بازی‌های چوبی سرگرم‌کننده با گوشه‌های گرد، سطوح صاف، و پرداخت صیقلی، ساعت‌ها بازی بدون نگرانی را برای کودکان فراهم می‌کنند. ◄ خانه گربه مدرن خانه گربه مدرن با گوشه های گرد و رنگ سیاه سرد به عنوان فضایی عالی برای استراحت، بازی و پنهان شدن گربه شما عمل می کند. خانه گربه "Retro Box Black" ساخته شده توسط PurrFur از تخته سه لا با کیفیت بالا. تخت گربه دارای یک بالشتک نرم است تا یک مکان خواب راحت و یک مخفیگاه بازیگوش برای گربه های خجالتی فراهم کند. طراحی لبه های گرد به آن اجازه می دهد تا به طور یکپارچه با دکوراسیون منزل شما ترکیب شود. PurrFur Cat House کاملاً مونتاژ شده وارد می‌شود، در وقت شما صرفه‌جویی می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که گربه شما می‌تواند فوراً در مکان دنج جدید خود شیرجه بزند. ◄ مبلی برای انها که گربه دارند مبل مدولار ساخته شده از بخش های مختلف دارای محفظه های ذخیره سازی و قسمت های اختصاصی برای کاوش یا استراحت گربه شما است. مبل توری مفهومی طراحی شده توسط استودیو مبلمان SUNRIU مستقر در تایوان. خطوط تمیز و طراحی متفکرانه مبل توری را به انتخابی هوشمندانه برای کسانی تبدیل می کند که به دنبال سادگی هستند بدون اینکه سبک یا کارایی را به خطر بیندازند. قاب چوبی پوشیده شده با روکش پارچه ای نرم و ظریف به این مبل کمک می کند تا به راحتی در هر فضایی قرار گیرد. صاحبان آینده قادر خواهند بود بخش‌ها و ماژول‌های مبل را جابه‌جا کنند تا چیدمان صندلی‌های چند منظوره ایجاد کنند. انسان‌ها می‌توانند کتاب‌ها، گیاهان داخل خانه و اقلام کوچک را در قفسه‌های مختلف که توسط طراحی SUNRIU در کناره‌های مبل توری ادغام شده‌اند، ذخیره کنند. ◄ مبل برای گربه ها مبل مدولار پوشیده از بافت پارچه زرد که شبیه خز نرم گربه است دارای یک تکیه گاه راحت با تونل گرد یکپارچه برای عبور گربه است. مبل راهرو طراحی شده توسط SUNRIU یک مبلمان مدرن برای صاحبان حیوانات خانگی است. اگر حیوانات خانگی کوچکی در خانه دارید، آنها تونل داخلی را که فقط برای آنها طراحی شده است، دوست خواهند داشت. مبل جالبی که هم برای شما و هم برای گربه شما ساخته شده است! چه یک آپارتمان استودیویی یا یک خانه بزرگ داشته باشید، طراحی مدولار کاناپه Aisle به طور یکپارچه با هر اتاق نشیمن سازگار است. پس از یک روز طولانی، وقت خود را با گربه خود روی این مبل بگذرانید و اجازه دهید بافت پارچه ای نرم آن شما را به بهشت آرامش ببرد. ◄ بسته بندی عسل غیرمعمول بسته بندی عسل غیرمعمول شبیه سر چوبی لگوی زنبوردار است که با توری محافظ پوشانده شده است. "عسل زنبوردار" توسط Busy Bee برای Ergastiri Meliou طراحی شده است. عسل آویشن نفیس در بسته بندی هوشمندانه که ضیافتی برای چشم است. در داخل جعبه، 250 میلی لیتر عسل آویشن یونانی خالص را در یک ظرف شیشه ای خواهید دید که با یک برچسب شیک با طراحی مدرن تکمیل شده است. جعبه ساده به چیزی غیرمنتظره و عجیب تبدیل شده است، در حالی که یک هدف عملی در محافظت از شیشه عسل دارد. بسته بندی خلاقانه عسل یک عنصر شگفت انگیز و لذت را به ارائه کلی اضافه می کند و آن را به یاد ماندنی و متمایز می کند. ◄ مبلمان مدرن گربه‌پسند مبلمان مدرن گربه‌پسند به‌طور یکپارچه میز قهوه‌خوری چوبی را با بانوج گربه‌ای که در زیر آن تعبیه شده است، ترکیب می‌کند. میز Kikko که توسط LABBVENN برای لذت انسان و گربه طراحی شده است، یک مکان استراحت راحت برای گربه شما ارائه می دهد. میز قهوه خوری مینیمالیستی، غنی شده با عناصر فلزی و یک بانوج پارچه ای لحافی، فضایی شیک و کاربردی را برای دوست پشمالوی شما فراهم می کند. بانوج گربه که در چهار رنگ موجود است، به راحتی برای شستشو قابل جابجایی است و مکانی تمیز و دلپذیر برای خواب و آرامش گربه را تضمین می کند. ◄ حیوانات خوردنی حیوانات، هیولاها، موجودات عجیب و غریب و آثار هنری خوراکی ساخته شده از غذا. هنر خلاقانه غذایی توسط هنرمند بصری مستعد لندن هلگا استنتزل. ◄ خانه گربه مدرن خانه گربه مدرن با گوشه های گرد و رنگ سیاه سرد به عنوان فضایی عالی برای استراحت، بازی و پنهان شدن گربه شما عمل می کند. خانه گربه "Retro Box Black" ساخته شده توسط PurrFur از تخته سه لا با کیفیت بالا. تخت گربه دارای یک بالشتک نرم است تا یک مکان خواب راحت و یک مخفیگاه بازیگوش برای گربه های خجالتی فراهم کند. طراحی لبه های گرد به آن اجازه می دهد تا به طور یکپارچه با دکوراسیون منزل شما ترکیب شود. PurrFur Cat House کاملاً مونتاژ شده وارد می‌شود، در وقت شما صرفه‌جویی می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که گربه شما می‌تواند فوراً در مکان دنج جدید خود شیرجه بزند.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 بعدی آخرین (1 - 10) / 29322 \| صفحه 1 از 2933

صفحه-نخست » روزانه های پرشین پت

خبر های روز حیوانات خانگی

معرفي نژاد گربه

اخبار ومقالات - گالری

نمایش متن مقالات

10 خبر اخر سایت

جدیدترین مقالات