صفحه نخست » بخش تخصصی » حشرات

ایسنا: گیاه گوشتخوار کوزه دار (pitcher-plant) با نام Nepenthes bicalcarata در جنگل‌های باتلاقی در بورنئو زیست می‌کند.

این گیاه به خودی خود گوشتخوار بسیار کارآمدی نیست. برگ‌های کوزه مانند آن فاقد دیواره‌ های لغزنده و مایع چسبنده، قابل ارتجاع و به شدت خورنده‌‌ای است که خویشاوندانش را به چنین دام‌های مرگباری تبدیل کرده است. با این حال این گیاه ظاهراً ابزار پشتیبانی غیرمعمول خود را دارد که مورچه ای به نام Camponotus schmitzi است.

این گیاه گوشتخوار دارای پیچک‌های بادکرده واقع در پای هر کوزه است که حکم مسکن مورچه‌ها را دارند و همچنین دارای یک منبع غذایی به شکل شهد در لبه‌های کوزه است.

مورچه های محافظ نیز قادرند دهانه کوزه را تمیز کنند تا آن ‌را برای گرفتن طعمه به اندازه کافی لغزنده نگه دارند. آنها به شپش هایی که ممکن است گیاه را بجوند، حمله می‌کنند. این مورچه‌ها همچنین بقایای طعمه بزرگ را از کوزه بیرون می‌کشند که در غیر این صورت فاسد می‌شوند.

مورچه ها در زیر لبه‌های کوزه کمین می‌کنند و به طور سیستماتیک به هر نوع طعمه گیاه که در تلاش برای فرار از دام‌ است، حمله می‌کنند. همچنین تحلیل‌های ایزوتوپ نیتروژن نشان داد که فضولات این حشرات کود مفیدی برای گیاه است. دانشمندان گیاهان دارای مورچه های محافظ و فاقد مورچه‌ را مقایسه کرده‌اند و دریافتند گیاهان دارای مورچه محافظ عملکرد بهتری دارند.

«ونسانت بازیل» محقق و زیست‌شناس دانشگاه مونپلیه معتقد است: مورچه‌های همزیست نشان‌ داده‌اند که برای تغذیه و بقای گیاهان میزبانشان مهم‌اند.

گیاهان گوشتخوار دارای مورچه، برگ‌های بزرگ‌تر و بیشتری تولید کردند و شاخ و برگ بالغشان هم از لحاظ نیتروژن سه برابر غنی‌تر بودند. وجود نیتروژن برای مولکول‌های آلی مانند پروتئین‌ها و DNA کلیدی است. تحلیل رنگدانه برگ نیز نشان داد، بدون حضور مورچه‌ها گیاهان علائمی از محرومیت غذایی از خود بروز دادند.

گیاهان دارای مورچه همچنین کوزه های بزرگتر و بیشتری داشتند و به نظر می‌رسد مورچه‌ها، شپشه‌های جونده کوزه غنچه‌ را می‌رانند و سبوهای آن‌ها حجم بزرگ‌تری از شکار را نگه می‌دارند.

«لارنس گاوم» دیگر محقق این پروژه با اشاره به خاک‌های محیط‌های گرمسیری که در آن‌جا گیاهان زیست می‌کنند، تأکید می کند: این ترکیب گوشتخواری و همزیستی گیاه-مورچه در قلمرو گیاهی یک سازگاری بی‌نظیر و عالی برای بهره‌برداری از خاک‌های از لحاظ مواد غذایی فقیر است.

این امر می‌تواند این موضوع را که چرا گیاه Nepenthes bicalcarata طول عمر و رشد رویشی استثنایی از خود نشان می‌دهد و به ارتفاعی تا ۲۰ متر در قلمرو جنگل می‌رسد که یک رکورد گینسی است توضیح دهد.

نتایج این تحقیق در مجله PLOS ONE‌ منتشر شده است.