صفحه نخست » بخش تخصصی » جذاب

"بزاق" یا آب دهان شاید به نظر بسیاری از ما آنچنان مهم نباشد. اما تحقیقات ثابت کرده است که با آزمایش این ماده می توان به نکات زیادی در مورد وضعیت سلامت افراد پی برد.
یکی از ابزارهای قدرتمند برای انجام تحقیقات و تشخیص های پزشکی بزاق دهان است و ثابت شده که شامل انواع اطلاعات مورد نیاز پزشکان می باشد. طبق تحقیقات اخیر "دانشگاه جان هاپکینز"، بزاق دهان درواقع گنجی از اطلاعات است که بدون هزینه زیادی می توان آن را مورد آزمایش قرار داد. بزاق دهان علاوه بر اینکه رازهای بیولوژیک و ژنتیکی بدن انسان را در اختیار پزشکان قرار می دهد، به فرد در مبارزه با بیماری ها نیز کمک می کند.

آزمایش بزاق دهان جایگزین مناسبی برای آزمایش خون
یک سوم از قربانیان حمله قلبی بدون اینکه بدانند کلسترول و یا فشار خون آنها بالا بوده، جان خود را از دست می دهند. دلیلش هم این است که آزمایش خونی که امروزه برای تشخیص بیماری های قلبی از افراد گرفته می شود، تجربه سخت و دشواری است. چون این آزمایش نه تنها پرهزینه است، بلکه برای انجام آن باید متحمل درد هم شد. در ضمن افرادی که فوبیای خون دارند، از رفتن به کلینیک های پزشکی و بیمارستان ها برای انجام آزمایش خون خودداری می کنند.
"دکتر گرینجر"و همکارانش آزمایش بزاق دهان را جایگزین آزمایش خون کرده اند. طبق گفته های محققان، بزاق شامل همان پروتئینی است که در خون وجود دارد. وجود مقدار خاصی از "پروتئین واکنش دهنده C" در خون افراد نشان دهنده بیماری های قلبی است. در واقع بزاق دهان می تواند سالم بودن قلب انسان را نشان دهد. آزمایش بزاق دهان را حتی می توان در خانه هم انجام داد. در نتیجه نیازی به رفتن به کلینیک های پزشکی و آزمایشگاه نیست.

تاثیر رابطه پدر و دختر بر بزاق دهان و استرس
تحقیقات نشان داده دخترانی که رابطه خوبی با پدران خود دارند، دیرتر به سن بلوغ می رسند و تنها یکبار ازدواج می کنند. اما دلیلش چیست؟ طبق مقاله علمی اخیر "دکتر گرینجر" و همکارانش دلیل این امر را می توان در بزاق دهان پیدا کرد.
دکتر گرینجر در تحقیقات خود متوجه شد که اگر رابطه پدر و دختر با تهدید و اجبار و بی نظمی شکل بگیرد، دهان دختر نسبت به حالت طبیعی سطح پایین تری از هورمون استرس موسوم به کورتیزول را هنگام صبح ترشح می کند. اما هنگام بروز مشکلات، میزان کورتیزول بزاق دهان افزایش می یابد که نشاندهنده حساسیت بالای دختر در موارد استرس زا است. گرینجر می گوید: " برخی افراد از لحاظ بیولوژیکی استرس بیشتری نسبت به سایرین دارند. اما میزان استرس تنها به شرایط بستگی ندارد، بلکه روابط فرد با دیگران هم در آن موثر است."

بزاق دهان میزان استرس فرد را نشان می دهد
استرس باعث می شود بدن در شرایط "گریز یا فرار" قرار بگیرد. اضطراب، افزایش هورمون آدرنالین، افزایش ضربان قلب و همچنین افزایش ترشح بزاق را در پی دارد. غده های بزاقی آنزیمی به نام "آلفا آمیلاز بزاقی" را دهان ترشح می کنند که وجود این آنزیم نشاندهنده استرس فرد است.
استرس و ناراحتی های احساسی و روانی که یک زن باردار تجربه می کند می تواند بر روی جنین او هم تاثیر بگذارد. گروه پزشکی جان هاپکینز با اندازه گیری میزان آنزیم آلفا آمیلاز بزاقی مادر، میزان تاثیر استرس مادر بر روی جنین را اندازه گرفتند. آنها میزان تغییرات طبیعی میزان آنزیم بزاقی آلفاآمیلاز را در طول دوره بارداری اندازه گرفتند و به الگویی دست یافتند که در حال بررسی بر روی آن هستند.

بزاق دهان مادر، سیستم ایمنی بدن نوزاد را در برابر بیماری ها افزایش می دهد
پیش جویدن( عمل جویدن غذا توسط بزرگسالان و دادن آن به نوزاد) روش مناسبی برای اجداد ما بود که به مخلوط کن دسترسی نداشتند. اما شاید در دوره مدرن امروز دوباره این شیوه مد شود. چرا که دانشمندان کشف کرده اند که بزاق دهان مادر باعث افزایش سیستم ایمنی بدن نوزاد می شود.
پیش جویدن غذا بدن نوزاد را با پاتوژن های بیماری زای موجود در بزاق دهان مادر آشنا می کند که باعث تولید آنتی بیوتیک در بدن او شده و در نتیجه سیستم ایمنی بدن نوزاد را در برابر پاتوژن های بیماری زا در آینده آماده می کند.
علاوه بر این، پیش جویدن احتمال ابتلا به بیماری های خودایمنی از جمله آسم،(بیماری که در کشورهای صنعتی شایع است) را کاهش می دهد. بر اساس اپیدمیولوژی(علم بیماری های مسری) یکی از دلایلی که افراد به این بیماری ها مبتلا می شوند این است که بدن آنها تا قبل از دو سالگی پاتوژن های این بیماری ها را شناسایی نکرده است.
خوشبختانه بزاق دهان پر از پادتن است که احتمال ابتلا به عفونت های باکتریایی را کاهش می دهد. در نتیجه بدن نوزاد با خوردن غذای جویده شده مادر پاتوژن های بیماری زا را شناسایی و از ابتلا به بیماری جلوگیری می کند.

نسخه ژنی بزاق دهان
بزاق دهان شامل نسخه کامل ژن های شما است. در نتیجه کار با آن نسبت به روش های دیگر آزمایش آسان تر است. دکتر رینجر در اینباره می گوید: "تنها نصف یک قطره از بزاق دهان برای گرفتن نمونه DNA فرد کافی است. این نمونه ها را چندین بار می توان گرم و فریز کرد و مورد آزمایش قرار داد.