ویتامین D
اینکه به این مورد در تاپیک مربوط به تغذیه گیاهی اشاره بشه کمی مسخره است چون همونطور که در ادامه میخونید در حالت عمومی این عنصر از 2 طریق تامین میشه: نور خورشید و غذاهای غنی شده/مکملها...
اینکه گاهی از شیر به عنوان منبع تامین ویتامین D یاد میشه به این دلیل هست که در کشورهای دیگه از جمله آمریکا و کانادا شیر رو با این ویتامین غنی میکنند و بدین ترتیب منبع اصلی دریافت این ماده از طریق رژیم غذایی رو شیر غنی شده تشکیل میده وگرنه در حالت عادی شیر حاوی این ویتامین نیست. تنها منابع طبیعی (غیر غنی شده) خوراکی حاوی این ویتامین (که البته باز هم تامین کننده تمام و کمال نیستند و تنها می توانند بخش کوچکی از میزان پیشنهادی رو تامین کنند) ماهی های پرچربی مثل ماهی تن یا روغن جگر ماهی کاد هستند.
ولی از اونجایی که باید دایه های مهربان تر از مادر رو از نگرانی در آورد، بد نیست اشاره مختصری داشته باشیم که وضعیت این ویتامین در عموم مردم (و گیاهخوارن به عنوان جزئی از این کل) چگونه است.
ویتامین D چیست؟
متخصصین معتقدند که ویتامین D بیشتر شبیه به یک هورمون عمل میکند تا یک ویتامین. بخشی از آن به این دلیل است که اگر پوست به میزان کافی اشعه فرابنفش ازخورشید دریافت کند آنگاه خود قادر به ساخت ویتامین D مورد نیاز اش خواهد بود.
ویتامین D حلال در چربی است. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که بدان معناست که بدن قادر به ذخیره کردن آن برای آینده است. بر خلاف سایر ویتامینها، نیازی نداریم تمام ویتامین D مورد نیاز بدنمان را از غذاها تامین کنیم و این یک نکته مثبت است چرا که اکثر غذاها بصورت طبیعی مقادیر بسیار کمی ویتامین D دارند.منبع اصلی ویتامین D ما همانی است که توسط خود بدن ساخته می شود. 90% ویتامین D بدن توسط پوست به کمک نور خورشید تولید می شود. اشعه ی UVB نور خورشید کلسترول پوست را به ویتامین D تبدیل میکند.
به دنبال تماس با اشعه فرابنفش، بدن قادر به ساخت ویتامین D است و همینطور میتواند این ویتامین را از طریق برخی غذاها و مکمل ها بدست اورد. پس از تماس کافی با نور خورشید، بدن قادر به ساخت این ویتامین برای چندین ساعت است. اما میزان نور خورشید مورد نیاز برای ساخت ویتامین D کافی به عوامل مختلفی بستگی دارد. میزان ویتامین D که بدن در صورت تماس با نور خورشید می سازد به عوامل زیر وابسته است: سن، رنگ پوست، اندازه سطح پوست در تماس، زمان سال، زمان روز، پوشش ابری، دود و مه و غبار، طول زمان تماس و منطقه جغرافیایی. پوستهای تیره تر در مقایسه با پوستهای روشن، برای دریافت همان اندازه ویتامین D به نور بیشتری نیاز دارند. نور خورشید باید مستقیما با پوست برخورد کند (شیشه پنجره یک مانع است).
چون تماس اشعه فرابنفش با پوست با سرطان پوست و برخی بیماریهای دیگر مرتبط شناخته می شود باید جانب احتیاط را رعایت کرد. غالب افراد قادرند از خوراکیها و مکمل ها، ویتامین D کافی دریافت کنند. غذاها و مکمل ها این مزیت را بر نور خورشید دارند که احتمال مشکلاتی همچون سرطان پوست بر اثر تماس اشعه فرابنفش با بدن را ایجاد نمیکنند.
تابش نور خورشید برای اکثر افراد سطوح کافی از ویتامین D را محیا میکند. منابع خوراکی مناسب ویتامین D برای گیاهخواران عبارتند از شیر سویا، مارگارین، غلات صبحانه ی غنی شده با ویتامین D.
بدن حالتهای مختلفی از ویتامین D را در خود ذخیره میکند. وییتامین D3 همان حالتی است که در صورت تماس نور خورشید با پوست ساخته می شود. ویتامین d2 یا d3 قابل از جذب از غذاها هستند و هر دو باید به صورت 25-hydroyvitamin D تبدیل شوند. حالتی که می تواند به مدت هفته ها در خون باقی بماند.
هر دو ویتامین D2 و D3 در مکمل ها و فرآند غنی سازی مورد استفاده قرار میگیرند. ویتامین D3 منشاء حیوانی دارد. ویتامین D2 منشاء گیاهی داشته و برای وگن ها مناسب است. گرچه برخی تحقیقات نشان داده که ویتامین D2 در مقایسه با ویتامین D3 در حفظ سطوح سرم 25-Hydroxxyvitamin D کم اثر تر است (1) ولی سایر مطالعات به این نتیجه رسیده اند که ویتامین های D2 و D3 به یک میزان موثرند (2). اگر تماس با نور خورشید و مصرف غذاهای غنی شده برای تامین نیاز بدن ناکافی باشد، مصرف مکمل پیشنهاد می شود.
کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D بسیار رایج است. یک مطالعه اخیر در انگلستان نشان داد که بیش از نیمی از جمعیت بزرگسال انگلستان سطوح ناکافی ویتامین D دارند. در زمستان و بهار در حدود 1-6% افراد به کمبود شدید مبتلا می شوند. تخمین زده می شود که در حدود 9-10% بزرگسالان متعلق به آسیای جنوبی به کمبود ویتامین D مبتلا باشند.
وضعیت ویتامین D در بدن به میزان تماس با نور خورشید و مصرف ویتامین D از طریق خوراکی های غنی شده با آن و مصرف مکمل ها بستگی دارد. میزان تولید ویتامین D بر با نور خورشید بسیار متغیر بوده و به چندین عامل بستگی دارد مثلا فصل، عرض جغرافیایی، تجمع رنگدانه های پوست، استفاده از حفاظت کننده ها در برابر نور خورشید، سن و اینکه چه ساعتی از روز است.
از آنجایی که ویتامین D بصورت طبیعی در غذاهای بسیار کمی موجود است، برخی بزرگسالان ممکن است با رژیم روزانه شان ویتامین D کافی دریافت نکنند. پس از اینکه ویتامین D به شیر و خوراکی های صبحانه افزوده شد افراد توانستند میزان بیشتزی را از طریق خوراکی های غنی شده دریافت کنند. با این وجود ممکن است لازم باشد برخی افراد از غذاهای غنی شده یا مکمل استفاده کنند.
کمبود این ویتامین در بدن در حالت کلی به یکی از این 3 دلیل بروز میکند:
1. بدن نیاز بیشتری به ویتامین D دارد
2. بدن قادر به ساخت کافی ویتامین D نیست
3. ویتامین D کافی از طریق رژیم غذایی دریافت نمیشود
چه کسانی با کمبود ویتامین D مواجه می شوند؟برخی افراد بیش از سایرین در معرض خطر مواجهه با کمبود ویتامین D هستند و بهتر است از مکمل ها استفاده کنند. این افراد عبارتند از زنان باردار، نوزادان شیرخوار، کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 65 سال. همچنین آنان که تماس چندانی با نور خورشید ندارند، افرادی با پوستهای تیره رنگ و افراد مبتلا به برخی بیماری های خاص کلیوی، کبدی و جگری.
پیشگیری از کمبود ویتامین D
گروه های مختلفی از افراد در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین D هستند. در نتیجه، بطور خلاصه میتوان گفت که افراد زیر بهتر است از مکمل ها استفاده کنند:
- تمام زنان باردار و شیرده
- شیرخواران (نوزادانی که از فرمولهای ویژه استفاده میکنند نیازی به مکمل ندارند چون فرمولهای ویژه نوزادان حاوی ویتامین D هستند)
- کودکان زیر 5 سال
- افراد بالای 65 سال
- افرادی که پوستشان در معرض نور خورشید قرار نمیگیرد
- افرادی که پوستی تیره رنگ دارند
- پزشک ممکن است برای برای افراد مبتلا به برخی بیماریهای خاص یا افرادی که داروی خاصی را مصرف میکنند نیز مصرف مکمل راتجویز کند.
ترجمه: The Almighty
مراجع:
1. Armas LAG, Hollis BW, Heaney RP. VitaminD2 is much less effective than vitaminD3 in humans. J Clin Endocrinol Metab.2004;89:5387-5391.
2. Holick MF, Biancuzzo RM, Chen TC, KleinEK, Young A, Bibuld D, Reitz R, SalamehW, Ameri A, Tannenbaum AD. Vitamin D2is as effective as vitamin D3 in maintainingcirculating concentrations of 25-hydroxyvitaminD. J Clin Endocrinol Metab. 2008;93:677-681.
Patient.co.uk
vegsoc.org
American Cancer Society