مقدمه

در دامپزشکی امروز، کنار درمان‌های استاندارد، استفاده از داروهای تقویت‌کننده سیستم ایمنی و حمایت‌کننده متابولیسم می‌تواند روند بهبود بیماران را بهبود دهد، شدت علائم را کاهش دهد و تحمل درمان را در بیماران ضعیف افزایش دهد. Fosprenil و Gamavit از داروهایی هستند که در دامپزشکی روسیه و برخی کشورهای اروپای شرقی سابقه مصرف طولانی دارند و اغلب به‌عنوان درمان کمکی در بیماری‌های ویروسی، شرایط استرس‌زا و دوران نقاهت به کار می‌روند.

این مقاله برای استفاده بالینی و آموزشی تهیه شده و هدف آن جایگزینی درمان‌های استاندارد نیست؛ بلکه تعریف دقیق نقش حمایتی و چارچوب کاربرد این داروها در پروتکل درمانی است.

Gamavit چیست

Gamavit یک محلول تزریقی بیولوژیک و حمایت‌کننده متابولیک است. بر اساس اطلاعات سازنده، ترکیب آن شامل سدیم نوکلئینات به‌عنوان جزء فعال اصلی (با منشأ مخمر)، استخراج جفت دناتوره‌شده، ویتامین‌های متعدد از جمله A، گروه B، C، E و H، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، عناصر کمیاب و پروتئین‌ها است. این دارو به شکل مایع قرمز شفاف و بدون بو عرضه می‌شود و در ویال‌های چند حجم ارائه می‌گردد.

مکانیسم اثر Gamavit

سدیم نوکلئینات به تحریک بازسازی سلولی و بافتی، فعال‌سازی سیستم ایمنی و افزایش تعداد لکوسیت‌ها در خون کمک می‌کند و می‌تواند شدت واکنش‌های آلرژیک نسبت به سموم را کاهش دهد. استخراج جفت با تسریع متابولیسم سلول‌های آسیب‌دیده، روند ترمیم را سرعت می‌دهد، بهبود زخم را تقویت می‌کند و توان دفاعی بدن را افزایش می‌دهد. از نظر بالینی، نتیجه این مکانیسم‌ها در قالب بهبود متابولیسم سلولی، افزایش مقاومت در برابر استرس، تقویت ایمنی عمومی و موضعی، افزایش انرژی، کاهش اثرات منفی مسمومیت‌ها، بیماری‌های عفونی و انگلی، ترمیم مخاط‌های آسیب‌دیده و بهبود عملکرد عضلات و افزایش تونوس عمومی بدن مشاهده می‌شود.

موارد مصرف و دوزهای منتخب Gamavit

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط سازنده، Gamavit در شرایطی مانند پیروپلاسموز، توکسیکوز و مسمومیت‌ها، انواع جراحت‌ها از جمله پس از عمل جراحی، کم‌آبی، بارداری سخت، کمبود وزن، کمبود ویتامین و کم‌خونی، دیستمپر و برخی ضایعات پوستی کاربرد دارد. همچنین در افزایش احتمال باروری در زمان جفت‌گیری و در دوره پس از زایمان به‌ویژه در زایمان سخت نیز مطرح شده است. در موقعیت‌های استرس‌زا مانند سفر، جابه‌جایی، تغییر جیره یا درمان‌های دارویی سنگین نیز می‌تواند به‌عنوان درمان حمایتی در نظر گرفته شود.

نمونه‌هایی از دوزهای کاربردی گزارش‌شده در دستورالعمل سازنده شامل این موارد است: در پیروپلاسموز ۰٫۵ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم، روزی دو بار به مدت ۷ روز؛ در ضعف و کم‌خونی ۰٫۱ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم، هفته‌ای دو بار برای ۳۰ روز؛ در استرس ۰٫۱ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم یک‌بار تزریق؛ و در برخی موارد مسمومیت ۰٫۵ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم در دفعات متعدد بر اساس نظر دامپزشک.

روش تزریق می‌تواند وریدی، عضلانی یا زیرجلدی باشد. در توله‌های ضعیف امکان مصرف خوراکی نیز مطرح شده است، اما تصمیم‌گیری درباره راه مصرف و مدت درمان باید بر اساس وضعیت بیمار انجام شود.

از نظر ایمنی، Gamavit معمولاً منع مصرف خاصی ندارد، اما در سرطان به دلیل احتمال تحریک رشد تومور توصیه نمی‌شود و در حساسیت به اجزای دارو ممنوع است. در صورت تغییر رنگ، ایجاد رسوب، یخ‌زدگی یا نگهداری در نور مستقیم نباید استفاده شود.

Fosprenil چیست

Fosprenil با نام بین‌المللی دی‌سدیم پلی‌پرنیل فسفات، یک محلول تزریقی استریل با خواص ضدویروسی و ایمنی‌تعدیل‌گر است. بر اساس اطلاعات سازنده، هر ۱ میلی‌لیتر حاوی ۴ میلی‌گرم ماده فعال بوده و همراه با اجزای فرمولاسیون مانند گلیسرول، اتانول، توئین ۸۰ و آب تزریقی ارائه می‌شود. محلول معمولاً شفاف یا کمی اوپالسان و بی‌رنگ تا مایل به زرد است و در ویال‌های چند حجم عرضه می‌گردد.

مکانیسم اثر Fosprenil

Fosprenil با فعال‌سازی ایمنی ذاتی، افزایش فعالیت باکتری‌کش سرم و فاگوسیتوز، و تقویت پاسخ ایمنی هومورال به واکسن‌ها عمل می‌کند. طبق توضیحات سازنده، این دارو می‌تواند مقاومت بدن را افزایش دهد و بروز بیماری را کاهش دهد و همچنین در فعال‌سازی متابولیسم سلولی نقش داشته باشد. اثر ضدویروسی آن در برابر گروه‌های متعددی از ویروس‌ها از جمله پارامیکسوویروس‌ها، ارتومیکسوویروس‌ها، توگاویروس‌ها، هرپس‌ویروس‌ها و کروناویروس‌ها ذکر شده است. از نظر فارماکوکینتیک، پس از تزریق وارد خون شده و عمدتاً در کبد، طحال و اندام‌های تولیدمثل تجمع می‌یابد، در بازه کوتاه به غلظت بالا می‌رسد و برای چند ساعت در سطح درمانی باقی می‌ماند.

موارد مصرف و دوزهای درمانی Fosprenil

Fosprenil در حیوانات خانگی و گونه‌های دیگر برای تحریک ایمنی ذاتی، درمان عفونت‌های ویروسی، تقویت واکنش ایمنی به واکسن‌ها، کاهش بروز بیماری و در برخی کاربردهای پرورشی جهت بهبود شاخص‌های رشد مطرح شده است. سازنده تاکید می‌کند درمان در اولین لحظات پس از مشاهده علائم بالینی آغاز شود و بیشترین اثر زمانی دیده می‌شود که در دوره پیش‌درمانی یا ابتدای بیماری مصرف گردد. در عفونت‌های ویروسی باید همراه درمان علامتی و پاتوژنتیک استفاده شود.

طبق دستورالعمل سازنده، دوز درمان ویروسی در حیوانات کوچک در یک دوره ۵ تا ۷ روز، برای توله سگ و بچه‌گربه ۰٫۳ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم در هر نوبت و برای سگ بالغ و گربه بالغ ۰٫۲ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم در هر نوبت گزارش شده است. دوز روزانه برای توله‌ها و بچه‌گربه‌ها حدود ۰٫۹ تا ۱٫۲ و برای بالغ‌ها حدود ۰٫۶ تا ۰٫۸ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم ذکر شده است. در موارد شدید، امکان افزایش دوز درمانی مطرح شده و توقف درمان معمولاً ۲ تا ۳ روز پس از ناپدید شدن علائم اصلی توصیه می‌شود.

در دیستمپر برای جلوگیری از عود، ادامه درمان حداقل ۱۴ روز ذکر شده و در صورت نیاز امکان افزایش دوره تا یک ماه وجود دارد. برای تقویت پاسخ به واکسن‌ها، دوز ۰٫۰۵ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم همزمان با واکسن اما در سرنگ جداگانه توصیه شده است. همچنین ذکر شده همزمانی با استروئیدها می‌تواند اثر دارو را کاهش دهد و این دارو نباید با محلول‌های نمکی رقیق شود.

اعتمادپذیری داروهای روسی و جایگاه بالینی این دو دارو

دغدغه اعتماد به داروهای روسی معمولاً از اینجا می‌آید که بسیاری از این محصولات مسیر ثبت گسترده در بازارهای غربی را طی نکرده‌اند و بنابراین مطالعات بزرگ چندمرکزی در منابع غربی کم‌تر دیده می‌شود. این مسئله به‌تنهایی به معنی بی‌اثر بودن دارو نیست، اما سطح شواهد بین‌المللی را محدود می‌کند. از سوی دیگر، سابقه طولانی مصرف، دستورالعمل‌های دقیق سازنده، و داده‌های کاربردی گسترده در کشورهای مصرف‌کننده باعث شده این داروها به‌عنوان درمان کمکی کم‌خطر در بسیاری از پروتکل‌های بالینی مطرح باشند. در رویکرد حرفه‌ای، Fosprenil و Gamavit نباید جایگزین درمان استاندارد شوند، اما می‌توانند در کنار درمان اصلی، برای بهبود کیفیت ریکاوری، کاهش شدت علائم و افزایش تحمل درمان در بیماران ضعیف مفید باشند.

پروتکل درمانی بیمارستان دامپزشکی پرشین‌پت

جمع‌بندی

Fosprenil یک داروی ضدویروسی با اثر ایمنی‌تعدیل‌گر و تقویت‌کننده پاسخ واکسیناسیون است و Gamavit یک داروی حمایت‌کننده متابولیکی و ایمنوتونیک با نقش پررنگ در ریکاوری، کاهش استرس و کمک به خون‌سازی است. طبق داده‌های سازنده و تجربه بالینی، استفاده صحیح از این دو دارو در کنار درمان‌های استاندارد می‌تواند به بهبود روند درمان در بیماری‌های ویروسی، دوره‌های نقاهت و بیماران ضعیف کمک کند. تصمیم‌گیری نهایی درباره انتخاب دوز، راه مصرف و مدت درمان باید بر اساس تشخیص، شدت بیماری، وضعیت فیزیولوژیک بیمار و قضاوت دامپزشک انجام شود.

نکته ایمنی: در حساسیت دارویی، مصرف هر دارو باید قطع شود. در مصرف Fosprenil، همزمانی با استروئیدها می‌تواند اثر دارو را کاهش دهد و برای تقویت واکسن، تزریق در سرنگ جداگانه توصیه می‌شود.