درمان استفراغ مکرر در پانکراتیت گربه‌ها: نقش و ملاحظات کورتیکواستروئیدها
درمان استفراغ مکرر در پانکراتیت گربه‌ها: نقش و ملاحظات کورتیکواستروئیدها
دکتر ارش آزادی
بیمارستان دامپزشکی پرشین پت
چکیده
پانکراتیت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی در گربه‌ها بوده که با علائم متنوعی از جمله استفراغ مکرر، بی‌اشتهایی و کاهش وزن بروز می‌یابد. مدیریت درمان نیازمند رویکرد چندوجهی شامل ضد استفراغ‌ها، پروکینتیک‌ها، مراقبت حمایتی و کنترل درد است. نقش کورتیکواستروئیدها در درمان پانکراتیت همواره محل بحث بوده است. این مقاله با مرور سه مورد بالینی (Case Series) در بیمارستان دامپزشکی پرشین پت و بررسی شواهد علمی، به تحلیل اثرات و محدودیت‌های استفاده از کورتیکواستروئیدها می‌پردازد.
مقدمه
پانکراتیت در گربه‌ها می‌تواند به‌صورت حاد یا مزمن بروز کند. فرم حاد اغلب با علائم شدید و نیاز به درمان حمایتی فوری همراه است، در حالی‌که فرم مزمن با علائم خفیف‌تر اما طولانی‌مدت همراه بوده و کنترل کامل آن دشوارتر است. استفراغ مکرر از بارزترین علائم بالینی است. مطالعات نشان می‌دهند که کورتیکواستروئیدها در فرم حاد توصیه نمی‌شوند، اما در موارد مزمن یا مقاوم به درمان می‌توانند به‌عنوان گزینه‌ی درمانی مطرح شوند.
گزارش موارد (Case Series)
مورد اول
گربه پرشین نر، ۸ ساله. علائم: استفراغ مکرر، بی‌اشتهایی و ضعف عمومی. درمان: Cerenia، متوکلوپرامید، مایع‌درمانی، اوپیوئیدها → افزودن پردنیزولون پس از ۵ روز. نتیجه: بهبود اشتها و کاهش دفعات استفراغ در دو هفته.
مورد دوم
گربه دومیستیک شورت‌هِر، ماده ۱۰ ساله. علائم: استفراغ مکرر همراه با کاهش وزن مزمن. درمان: مدیریت حمایتی (Cerenia و تغذیه‌ی لوله‌ای) → پس از عدم پاسخ کافی، پردنیزولون با دوز پایین اضافه شد. نتیجه: کاهش نسبی علائم، نیاز به درمان طولانی‌مدت.
مورد سوم
گربه سیامی، نر ۶ ساله. علائم: پانکراتیت مزمن با عودهای مکرر و استفراغ مقاوم. درمان: ترکیب Cerenia، اوپیوئید، تغذیه حمایتی، و پردنیزولون. نتیجه: کنترل نسبی استفراغ، اما عود مجدد پس از قطع دارو → تأکید بر ضرورت پیگیری طولانی‌مدت.
رویکرد درمانی
۱. ضد استفراغ‌ها: ماروپیتانت سیترات (Cerenia) به‌عنوان مؤثرترین دارو.
۲. پروکینتیک‌ها: متوکلوپرامید برای بهبود حرکات معده و روده.
۳. مراقبت حمایتی: مایع‌درمانی و اصلاح الکترولیت‌ها (هیپوکالمی رایج است).
۴. کنترل درد: اوپیوئیدها به‌عنوان انتخاب اصلی.
۵. کورتیکواستروئیدها: فقط در پانکراتیت مزمن یا موارد مقاوم به درمان.
بحث
شواهد بالینی نشان می‌دهند که استفاده از استروئیدها در فرم حاد سودمند نیست، اما در فرم مزمن می‌تواند التهاب را کنترل کرده و اشتها را بهبود دهد. از نظر مکانیسم، استروئیدها دارای اثرات ضدالتهابی قوی هستند، آپوپتوز سلول‌های التهابی را تقویت می‌کنند و باعث افزایش پروتئین‌های محافظتی در بافت پانکراس می‌شوند. با این حال، خطرات احتمالی شامل تشدید دیابت قندی، افزایش حساسیت به عفونت‌ها و نیاز به پایش دقیق طولانی‌مدت است.
نتیجه‌گیری
مدیریت استفراغ مکرر در پانکراتیت گربه‌ها نیازمند درمان چندوجهی است. تجربه بالینی در بیمارستان پرشین پت نشان داد که افزودن کورتیکواستروئیدها در پانکراتیت مزمن یا مقاوم می‌تواند سودمند باشد. با این حال، تجویز آن‌ها باید شخصی‌سازی‌شده و بر اساس شرایط اختصاصی هر بیمار انجام گیرد.
منابع
1. Cornell University College of Veterinary Medicine. Feline Pancreatitis Clinical Guidance.
2. Today’s Veterinary Practice. Management of Pancreatitis in Cats.
3. VCA Animal Hospitals. Corticosteroid Mechanisms in Veterinary Practice.
4. Feline CRF. Chronic Pancreatitis Treatment Approaches.